Engelli çocuklara nasıl davranmalı? Engelli çocuğu olan aileler çocuklarına nasıl yaklaşmalı? İşte, uzmanından çok önemli bilgiler…
Bir çocuk, sahip olduğu bedensel, işitme, görme ya da zihinsel engeli kadar bu engellerin yarattığı psikolojik zorluklarla da başa çıkmak zorundadır. Çocuklar 3-4 yaşlarında “farklı” olduğunu algılamaya başlar ve yirmili yaşlara kadar bu engeli anlamaya, kavramaya ve kabullenmeye çalışırlar. Sadece ağır düzeyde zihinsel olan çocuklar bu durumu kavramakta zorlanır.
Farklılıklarını anlamaya başlayan çocukların ilk verdikleri tepki öfkedir; çünkü çocuk derin bir engellenme hissi yaşar ve bu da hatırı sayılır bir öfkeye neden olur. “Neden böyleyim?” ve “Neden ben?” soruları uzun süre tekrar tekrar gündemi meşgul eder; çünkü her gelişim evresinde çocuk farklı algılar ve farklı beklentiler içindedir. Karşılaşılan her fiziksel ve sosyal çevrede çocuk bu durumun yarattığı zorluklarla yeniden başa çıkmak zorundadır. Yaşanan her bir olumsuz deneyim çocuğun benlik gelişiminde olumsuz izler bırakır.
Tüm bu yaşananlar ışığında engelli ve gelişim geriliği olan çocukların en sık yaşadığı duygusal ve düşünsel sorunların başında kusurluluk inancı, öz güven eksikliği, öfke, depresyon ve suçluluk gelir.
Engelli çocuk sahibi ailelere öneriler
- Aileler çocuğun içinde bulunduğu engelin tüm tıbbi yönlerini ve sınırlarını bilmelidir. Çocuğun var olan gerçekleri kabul etmesi için bu durumu önce ailenin bilmesi ve kabul etmesi gerekir.
- Aileler çocuklarına gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatlerde bulunmamalı çünkü bu onların hayal kırıklığını artırır.
- Var olan ve kullanılması mümkün olan tüm olumlu yönlerini geliştirin.
- Olumsuz şartları olabildiğince aza indirgemeye çalışın.
- Güven sarsıcı sözler ve aşırı isteklerden kaçının.
- Çocuğu başkalarıyla kıyaslamayın, davranışlarından ötürü onu eleştirmeyin, şiddete asla başvurmayın. Zaten kendini yetersiz hisseden çocukların bu duyguları yaptığınız davranış sonucu artar.
- Başarabildiği şeyleri mutlaka görün ve abartıya kaçmadan onu teşvik edin. Fazla övgü de çocuğun yetersiz hissetmesine neden olur.
- Aşırı koruyuculuktan kaçının, bu durum çocukların kendilerine olan güvenini azaltır.
- Çevreden gizlemeyin, olabildiğince sosyal ortamlara katılmasına destek olun.
- Diğer engelli çocukların aileleriyle mutlaka bir araya gelin, duygu ve düşüncelerinizi paylaşın, bu sizi rahatlatacaktır.
Evlilik ve Çocuk Terapisti Uzman Psikolog Ramazan Şimşek