FOX TV’nin “Bambaşka Biri” dizisi “Kenan- Doğan” karakteri ve çoklu kişilik bozukluğu hastalığını anlatan dizideki karakter izleyiciler arasında büyük merak uyandırdı. Çoklu Kişilik Bozukluğu (dissosiyatif) hastalığı, internette en çok araştırılan konulardan biri oldu. Herkes şu soruları merak ediyor. Peki, çoklu kişilik hastalığı nedir? İki karakter dışında daha kaç karakter taşıyabilir? Bu bedenin gerçek sahibi kim?
“Aynı bedende birden fazla kişilik barındırılabilir” diyen Uzman Psikolog Ramazan Saygın Şimşek, “Çoklu kişilik bozukluğu, bu zihinsel durumun yaşandığı bir bozukluktur ve bu hastalığı taşıyan kişiler, farklı kimlikler arasında geçişler yaşayabilirler” şeklinde açıklıyor.
Gazete Yazıyor muhabirimiz Senay Güncavar’ın sorduğu soruları yanıtlayan Uzman Psikolog Ramazan Saygın Şimşek, çoklu kişilik bozukluğuyla ilgili merak edilenleri aydınlatıyor. İşte gerçekler…
Çoklu kişilik bozukluğu hastalığı nedir? (Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu)
Çoklu kişilik bozukluğu (ÇKB), en az iki farklı ve nispeten kalıcı kişilik durumunun sürdürülmesi ile karakterize edilen bir zihinsel bozukluktur. Her bir kimlik, farklı düşünce, duygu ve davranış özelliklerine sahiptir. Çoklu kişilik bozukluğu, nadir görülen bir bozukluktur ve toplumun yaklaşık yüzde 0,01- yüzde 1’ini etkilemektedir.
Aynı bedende birden fazla kişiliğin olması mümkün mü?
Evet, aynı bedende birden fazla kişiliğin olması mümkündür. Çoklu kişilik bozukluğu, bu durumun yaşandığı bir zihinsel bozukluktur. Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan kişiler, farklı kimlikler arasında geçişler yaşayabilir. Bu geçişler, ani ve bilinçsiz olabilir. Kişi, bir kimliğin eylemlerini veya anılarını hatırlamayabilir.
GENETİK BİR TEMELE SAHİP OLABİLİR
Genetik ve kalıtsal hastalık mıdır?
Çoklu kişilik bozukluğunun genetik ve kalıtsal bir hastalık olup olmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, bazı araştırmalar, Çoklu kişilik bozukluğunun genetik bir yatkınlığa sahip olabileceğini düşündürmektedir. Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan kişilerin ailelerinde, bu bozukluğa sahip olma riski daha yüksektir. Ayrıca, Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan kişilerin beyninde, sağlıklı kişilerden farklı bazı yapısal ve işlevsel farklılıklar olduğu gösterilmiştir. Bu farklılıklar, Çoklu kişilik bozukluğunun genetik bir temele sahip olabileceğini düşündürmektedir.
ÇEVRESEL FAKTÖRLER DE ROL OYNAR
Ancak, Çoklu kişilik bozukluğunun genetik bir temele sahip olduğunu kesin olarak kanıtlayan bir araştırma henüz yapılmamıştır. Çoklu kişilik bozukluğunun gelişiminde, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de önemli rol oynadığı düşünülmektedir.
2 karakter dışında daha kaç karakter taşıyabilir?
Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan kişiler, birden fazla karaktere sahip olabilir. Bu karakterlerin sayısı, kişiden kişiye değişebilir. Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan bazı kişilerde, iki karakter olabilirken, bazılarında onlarca karakter olabilir.
Bu bedenin gerçek sahibi kim?
Çoklu kişilik bozukluğu olan kişide bedenin asıl sahibi, o kişinin kendisidir. Ancak, bu kişi birden fazla kişilikten oluşan bir sistemdir. Her kişilik, kendi duyguları, düşünceleri ve davranışları olan ayrı bir varlık gibi deneyimlenebilir. Psikiyatristlerin çoğu, çoklu kişilik bozukluğunun, çocuklukta yaşanan travmatik deneyimlere bir savunma mekanizması olarak geliştiğine inanmaktadır. Travmatik deneyimler, kişinin kendi kişiliğini kabul etmesini ve onunla başa çıkmasını zorlaştırabilir. Bu durumda, kişi kendini korumak için farklı kişiliklere bölünebilir. Çoklu kişilik bozukluğu olan kişide, her kişilik, travmatik deneyimlerden bir parçayı temsil eder. Örneğin, travmatik bir deneyime maruz kalan bir çocuk, bu deneyimi işleyemezse, bu deneyimi temsil eden bir kişilik geliştirebilir. Bu kişilik, travmatik deneyimin duygularını ve davranışlarını ifade eder.
Bu hastalığın tedavisi nedir?
Çoklu kişilik bozukluğunun tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavisi birlikte kullanılır. Psikoterapide, kişinin travmatik deneyimleri işleyebilmesi ve kimlik geçişlerini kontrol edebilmesi hedeflenir. İlaç tedavisinde ise, depresyon, anksiyete ve intihar düşüncesini azaltmak için antidepresan ve antipsikotik ilaçlar kullanılabilir. Tedavisi uzun ve zorlu bir süreç olabilir. Ancak, uygun tedavi ile kişi, kimlik geçişlerini kontrol edebilmeyi ve normal bir yaşam sürmeyi öğrenebilir.
KİŞİDEN KİŞİYE GÖRE DEĞİŞEBİLİR
Diğer karakterler ortadan kaldırılabilir mi?
Diğer karakterlerin ortadan kaldırılıp kaldırılamayacağı, kişiden kişiye değişir. Bazı durumlarda, diğer karakterler ortadan kaldırılabilir. Ancak, bazı durumlarda, diğer karakterlerin ortadan kaldırılması, kişinin işlevselliğini olumsuz etkileyebilir. Çoklu kişilik bozukluğunun tedavisinde, kişinin ihtiyaçlarının ve hedeflerine göre bir tedavi planı oluşturulması önemlidir.
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA YAŞANILAN TRAVMALARA DİKKAT
Psikologlar tarafından yapılan araştırmalara göre, Çoklu kişilik bozukluğunun gelişiminde aşağıdaki faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:
Travmatik deneyimler: Özellikle, çocukluk çağında yaşanan travmalar, Çoklu kişilik bozukluğunun gelişiminde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Travmatik deneyimler, kişinin zihninde, bu deneyimleri işleyebilmesi için kendini koruma mekanizmaları geliştirmesine neden olabilir. Bu mekanizmalardan biri de, ‘Çoklu kişilik bozukluğu’ dur.
Kişilik özellikleri: Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan kişilerde, kişilik özellikleri olarak güvensizlik, yalnızlık, kaygılı olma ve duyguları ifade etmekte zorluk çekme gibi özellikler görülebilir. Bu özellikler, kişinin travmatik deneyimleri daha zor işlemesine neden olabilir.
Aile yapısı: Çoklu kişilik bozukluğu tanısı alan kişilerin ailelerinde, ebeveynler arasında çatışma, ihmal veya istismar gibi sorunlar görülebilir. Bu sorunlar, kişinin kendini güvende hissetmemesine ve travmatik deneyimlere maruz kalma riskini artırabilir.
KİŞİNİN HAYATINI CİDDİ ŞEKİLDE ETKİLER
Çoklu kişilik bozukluğu, kişinin hayatını ciddi şekilde etkileyen bir bozukluktur. Ancak, uygun tedavi ile iyileşme mümkündür.
Ek olarak, Çoklu kişilik bozukluğunun aşağıdaki belirtilerine sahip olabilirsiniz:
Bellek kaybı: Kimlikler arasında geçişler, kişinin bir kimliğin eylemlerini veya anılarını hatırlayamamasına neden olabilir. Kimlik duygusu kaybı: Kişi, kimliğinin ne olduğunu veya kim olduğunun farkında olmayabilir.
Düşünce, duygu ve davranış değişiklikleri: Her kimlik, farklı düşünce, duygu ve davranış özelliklerine sahip olabilir.
Fiziki değişiklikler: Bazı durumlarda, her kimlik, farklı fiziksel özellikler sergileyebilir.
Çoklu kişilik bozukluğu tanı kriterlerinden şüpheleniyorsanız, bir doktora veya bir uzman psikoloğa danışmalısınız.
Kaynak: SENAY GÜNCAVAR