Oyun ve oyuncak artık terapi yöntemleri içinde bile yerini aldı. Çocuğun yaşına göre uygun oyuncak kullanımının, çocuğun gelişimi üzerinde son derece önemli bir etkiye sahip olduğunu söyleyen Evlilik ve Çocuk Terapisti Uzman Psikolog Ramazan Şimşek, hangi yaşa hangi oyuncakların uygun olduğunu anlattı.
0–12 ay
İlk aylar özellikle sese karşı duyarlı olan çocuklar için çıngıraklar, müzikli oyuncaklar, ses çıkaran kumaşlar uygun oyuncaklardır. Kulakları hassas olduğu için oyuncakların çok yüksek ses çıkarmaması önemlidir. 3. aydan sonra görme ve dokunma duyusu artan çocuklar için renkli, elle kavranabilecek oyuncaklar ilgi çekicidir. Ayrıca bu dönemde çocuklar nesnelerin hepsini ağız yoluyla kavramak isterler. 6. aydan itibaren ise diş çıkartmaya başlayan çocuklar için kauçuk malzemelerden yapılmış oyuncakların da dahil edilmesi gerekir. Bu dönem sonuna doğru müzikli, sert kumaştan yapılmış, itilip çekilebilen elastik oyuncaklarla, oyun kutuları, üst üste konulabilen büyük ebatta oyuncaklar ve renkli bez arabalar eklenmelidir.
1-2 yaş
Bu yaş aralığı, çocukların fiziksel aktivitelerinin arttığı, yaratıcılıklarını ilk defa ortaya koydukları, artık diğer çocuklarla da oynamaya başladıkları, oyuncakların özellikleriyle ilgilendikleri ve taklit etme yeteneklerini kazandıkları bir dönemdir. Artık kendi çabalarıyla oyuncaklara yön vermek ve onlardan ses çıkarmak isterler. Oyuncak arabalar, kamyonlar, trenler, ziller, davullar, düdükler, boya kalemleri, resim kağıtları, oyun hamuru, müzik kutusu, kısa hikaye kitapları, küpler, insan maketleri, şekil kovaları ve kova-kürek takımları bu dönem için ideal oyuncaklardır. 2-4 parçalık yapbozlar da bu dönem sonunda kullanılabilecek oyuncaklardır.
3–5 yaş
Artık ince kas becerilerinin, dil becerilerinin ve zeka gelişimin hızlandığı, sosyalliğin arttığı bir dönemdir. Anne, baba ve arkadaşların da devreye daha fazla girmesi gereken bir dönemdir.
- İpinden çekebileceği oyuncaklar
- Bebek arabaları, alışveriş arabaları, el arabaları gibi itme-çekme oyuncakları
- Üç tekerlekli bisiklet
- Tüm park oyuncakları
- Tahta bloklar, legolar, küpler, iç içe geçirerek şekiller üretebileceği oyuncaklar
- 6 ve daha fazla parçalı yap-bozlar
- Mıknatıslı tahtalar
- Evcilik oyunları
- Sayı sayma oyuncakları, abaküs, çeşitli şekilleri yerleştireceği şekil oyuncakları
- Saçlı ve gözleri hareket eden daha gerçekçi oyuncak bebekler, hayvan oyuncakları
- Küçük, gerçekçi arabalar, büyük kamyonlar, küçük trenler ilgi çekici ve bu döneme uygundur.
- Çevresel şartların uygunluğuna göre kum ve su oyuncakları, yüzdürülebilen gemiler ve uçurtma bu yaş grubuna uygun oyuncaklardır.6 yaş
Canlandırma, hayali oyunların ve yaratıcılığın dorukta olduğu bir dönemdir. 3-5 yaşa oyuncaklarına ilaveten evcilik, bakkalcılık, doktorculuk oyunları ve bu döneme uygun bebekler, evcilik ve doktorculuk setleri, marangozluk aletleri, kuklalar, temizlik ve mutfak setleri, bahçe aletleri, hayvan setleri, dükkanlar çocuklar tarafından en fazla tercih edilen oyun malzemeleridir. Bu dönemde çocukların top oynamak, ip atlamak, tırmanmak, yüzmek gibi bedensel hareketlerden ve açık hava oyunlarından çok fazla hoşlanmaları nedeniyle top, ip merdiven, kızak, kayak ve paten gibi oyun malzemeleri de tercih edilebilir.
Ailelere önemli öneriler
- Özellikle 3 yaşın altındaki çocuklar için yutma, buruna kaçma riski olan oyuncaklar kullanılmamalıdır.
- Mümkün olduğunca doğal malzemelerden yapılmış oyuncaklar tercih edilmelidir.
- Elektrikli oyuncaklar yetişkin gözetiminde kullanılmalıdır.
- Gereğin fazla oyuncak almak oyuncaklardan sağlanacak faydayı azaltır.
- Oyuncakları korumaya özen gösterin, çünkü çocuk oyuncaklardan her yaşta farklı kazanımlar elde eder, farklı keyifler alır.
- Silah, tabanca gibi oyuncaklar saldırganlığı artırması nedeniyle tercih edilmemelidir.
- En değerli oyun anne ve babayla oynanandır. Bu nedenle anne baba ile oynanan oyunların oyuncaklardan daha önemli olduğunu unutmayın.
- Çocuklar oyuncaklarıyla duygusal bağ kurarlar, onlardan izin almadan oyuncaklarını asla atmayın ve başkasına vermeyin.