“Çocuklara temizlik alışkanlığı kazandırmak uzun süren bir süreçtir ama özellikle 2–12 yaş aralığı eğitimin temel dönemini oluşturur” diyen Evlilik ve Çocuk Terapisti Psikolog Ramazan Şimşek, çocuklara temizlik alışkanlığı kazandırmanın yollarını anlattı.
2 yaş hem bedenin daha iyi tanınmaya başlandığı hem de kirli-temiz gibi kavramların öğrenilmeye başladığı yaştır. 3 yaş ise çocuğun özellikle sosyal beninin gelişmeye başladığı yani çevreden de etkilendiği dönem olması bakımından önemlidir.
Alışkanlık kazandırılması gereken temizlik konuları nelerdir?
El ve ayak temizliği
Yemekten önce ve sonra, tuvaletten sonra, hayvanlara dokunulduğunda ve kirlendiği durumlarda ellerin temizlenmesi gerektiği; uzun süre dışarıda kalındığı ve kirlendiği durumlarda ayakların da temizlenmesi gerektiği öğretilmelidir.
Beden ve giysi temizliği
Haftada en az 1-2 kez ihtiyaca göre daha fazla banyo yapmak, kirlendiğinde çamaşır ve giysilerin değiştirilmesi gerektiği öğretilmelidir.
Ağız ve diş temizliği
2 yaştan sonra sadece fırça ile başlayan ağız ve diş temizliği 3–4 yaşından itibaren çocuklar için özel geliştirilmiş macunla birlikte devam etmelidir. Diş temizliğinin yanında dişlere zarar veren asitli, şekerli yiyecekler konusunda da çocukları bilgilendirmeliyiz. Diş fırçasının kendisine ait olduğu ve sadece onun kullanması gerektiği bilgisini vermeliyiz. Son zamanlarda üretilen çocuğun da beğendiği çizgi film kahramanlarına ait diş fırçaları ağız ve diş bakımını daha çok benimsemelerine yardımcı olmaktadır. Küçük yaşlardan itibaren diş hekimi kontrolüne gitmek ileride oluşabilecek korkuyu da önlemiş olur.
Tırnakların temizliği ve kesilmesi
El yıkama ile birlikte tırnakların da temizlenmesi gerektiğini çocuklara anlatmalıyız. Çocuğun tırnaklarını haftada bir kez keserek, ona tırnak kesmenin bir temizlik kuralı olduğunu öğretmeliyiz. Makastan korkuyor ve tırnaklarını kestirmek istemiyorsa, kendi tırnaklarınızı keserken ona gösterin ve acımadığını anlatın. 3 yaş sonrası oynaması için tırnak makasını eline verebilirsiniz.
Temizlik eğitimindeki yanlış yaklaşımlar
- Çocuğun kendince yaptığı temizlik sonrası olmamıştır diyerek bir daha yapmasını istemek,
- Bir gün içinde üst üste banyo yaptırmak,
- Gereksiz yere giysi değiştirmek,
- Kirlenir diye oynamasını engellemek,
- Giysilerini ya da bedenini kirlettiğinde abartılı tepkiler vermek,
- Herhangi bir kirlenme karşısında ‘iğrenç’ olduğuna dair tepkiler vermek, çocukların ileride temizlik konularını takıntı haline getirmesine neden olabilir.Temizlik eğitimindeki doğru yaklaşımlar
- Temizlik alışkanlığı kazandırırken olabildiğince eğlenceli olmak, oyun ve hikayelerle desteklemek,
- Kirlenmesine izin vermek,
- Temizliğe dair çocuğun her çabasını desteklemek,
- Ağır cezalar ve abartılı ödüller vermemek,
- Temizlik kuralları konusunda doğru model olmak alışkanlık kazandırılması bakımından doğru yaklaşımlardır.