Panik atak kaygı/anksiyete bozukluğu sınıfında yer alan belirti kümesidir. Fizyolojik belirtilerle kendini gösteren bir durumları ifade etmektedir.
Panik ataklar tek başına görülebileceği gibi diğer kaygı / anksiyete bozukluklarına eş tanı şeklinde de görülebilirler. Panik bozukluğun sonucu olarak mevcut olmayan bir tehlikenin varmış gibi hissedilerek ani ve yoğun bir şekilde yaşanan korku ve endişe halidir. Belirtiler genellikle aniden ortaya çıkar, dakikalar içinde maksimum noktaya ulaşır ve sonra azalır. Bazen bu ataklar daha uzun süreli olabilir ve ardı sıra oluşabilir. (Hızlı ve beklenmedik başlangıçlıdır. Ani yükselme ve sönmeyi içerir.) Herhangi bir uyaran olmaksızın, aniden başlayan şiddeti hızla yükselen 10 dakika civarı sürede zirveye ulaşan, 10-30 dakika periyodunda nadiren daha fazla süreyle seyreden ve yine bir uyarana ihtiyaç olmaksızın sönme gösterir.
Panik Atak Testi
Atakların tekrarlanması halinde hayatımızın etkilenmesi kaçınılmazdır. Bu sebeple fiziksel muayene ve bazı testler yaptırılması beklenir. Öncelikle tam bir fizik muayene geçirilir. Tiroit ve kalp olası rahatsızlıklarını saptamak için EKG ve kan testleri istenir. Sonuçlarda bir sorun görülmemesi halinde panik atak testi için mutlaka bir uzman psikologdan destek alınmalıdır.
Kötü Bir Şey Oluyor Hissi
Panik bozukluk belirtileri çoğu zaman fizyolojik bir rahatsızlıkla karıştırılabilir. Belirtiler çoğu zaman kalp ve damar, tiroit, akciğer ve solunum hastalıkları ile benzerlik göstermektedir. Bu benzerlik bireyleri öncelikle hastane acil servisleri ve doktor randevularına yönlendirse de sorun panik atak ise sebep bunlardan biri değildir.
Ataklar tekrar tekrar görülebilir. Uyaran olmaksızın gelebilen korku endişe stres gibi durumlardan sonra görülebileceği gibi olumlu duygular içerisinde olduğunuz bir anda hatta uykuda bile kendini gösterebilir.
Panik Atak Nedenleri
Tanımlanırken herhangi bir neden olmaksızın şeklinde ifade ediliyor olsa da, yapılan araştırmalar sevilen birinin, bir ilişkinin, işin kaybı, mağduriyet yaşanan olay ve suçun kurbanı olma gibi bir durumun panik atak öncesinde gerçekleşmiş olduğu saptanmıştır. Ulusal eş zamanlı Hastalık Araştırması-Tekrarlama çalışması verilerine göre yetişkinlerin %23’lük bir bölümünün yaşamlarının bir döneminde en az bir atak yaşadığı fakat panik bozukluk tanısı alacak boyutta olmadığı tespit edilmiştir.
Panik Atak Belirtileri
Bedensel belirtilerin felaketleştirilmesi ile ortaya çıkan bir ataktır. Bireyin güvenlik arayışının giderilmesi sürecin etkisini azaltıp, sonlandırmaktadır. Birey atak esnasında;
Kalp çarpıntısı, göğüste ağrı, terleme, titreme, nefes alamama, bulantı, kusma karıncalanma ateş asması veya tireme, ölüm ve çıldırmaya dair kontrol edilemez korku gibi durumlardan dört veya daha fazlasının aniden başlayıp kısa bir sürede doruğa ulaştığı durumlarla çalışmak ve bu korkulara ait bilişlere odaklanmak esastır.
Burada kişilerdeki fizyolojik sinyal ne olursa olsun arka planda zihnin en kötüye yönelik senaryolar yazması durumu göz ardı edilmemelidir.
- Göğüste ağrı, sıkışma
- Nefeste daralma, kesilme ve boğulma hissi
- Kalpte sıkışma, hızlı atış, ağrı
- Terleme, titreme
- Baş dönmesi
- Bayılma hissi, düşme endişesi
- Vücudun bazı bölgelerinde uyuşma ve karıncalanma
- Disosiyasyon (kendine, etrafındakilere, bulunduğu ortama yabancılaşma)
- Ölüm ve aklını yitirme endişesi
Gece Panik Atak Belirtileri
Gündüz ve gece panik atak belirtileri ile benzerdir. Fakat uyku esnasında olduğu ve kişi belirtiler nedeniyle ani bir uyanma gösterdiği için daha ağır hissedilir.
Hastalar ani ve kontrolsüz bir korku duyarak uyandıklarını ifade ederler. Uyanma ile birlikte panik atak belirtilerini (nefes alamama, kontrolü kaybetme, çarpıntı…) hissetmeye başlarlar. Burada hastanın tekrar uyuması ve bu geçişi kolay sağlaması az rastlanan bir durumdur. Bu durumu deneyimleyen hasta genelde uyursam yine olacak gibi kaygılar yaşayarak uyku düzeninin de bozulduğunu ifade eder. Destek alma sürecini hızlandırmakta fayda vardır.
Geçmeyen Panik Bozukluk
Panik bozukluk bir kısır döngü haline gelmesi muhtemel bir durumdur. Bu döngü bedensel belirtiler, yoğun kaygı, yoğun korku ve atakları içermektedir. Bir süre sonra bu kısır döngü kontrol edilmesi güç bir ‘geçmeyen panik ataklar’ ağını oluşturur. Bir uzmana başvurmak hayati öneme sahiptir.
Panik Atak Esnasında Yapılması Gerekenler
- Beden ve zihni rahatlatma konuşması: Öncelikle bir yere oturmak yaslanma ya da atağın şiddetine göre uzanma yapılabilir. Yapılması mümkünse o an düşüncelerden çıkıp sonuç değil bunların sadece birer belirtisi olduğu hatırlatılmalıdır.
- Nefesi düzenleme: Nefes alışverişlere odaklanılıp yavaşlatmaya ve kontrol alına almaya çalışılmalıdır. Mümkün değil ise kese kâğıdı, poşet gibi sınırlı oksijen olan bir alana soluk alınıp verilmesi uygundur. (Vücutta hızla artan oksijen seviyesini dengelemek)
- Odak seçme: O anda bulunduğunuz oda ya da alanda bir nesneyi gözünüze kestirebilirsiniz. Ardından onun şekli, rengi, dokusu, bulunduğu yerdeki uyumu ile ilgili fikirleri zihninize getirmeye çalışabilirsiniz.
- Odağı zihinden bedene kaydırma: Odağı kıyafetleri, saçı, ayakkabısı gibi ya da el ve ayakları gibi alanlara kaydırıp inceleme yapmak da zihnin yoğunluğunu aralayabilir.
- Çevreden yardım: Zihnin iç konuşmasının artış gösterdiği esnada çevre ile konuşma zihni dağıtıp rahatlatan bir unsur olacaktır.
Panik Atak Yaşayanların Yorumları
3 yıldır belli aralıklarla panik atak geçirdiğim dönemde gitmediğim hiçbir hastane doktor kalmadı demek üzereyken bir doktorun tavsiyesi üzerine destek almaya başladım, nelerin bende panik atağı tetiklediğini keşfettim, artık yaşıyorum diyebilirim
Beni en çok yıpratan; çevrenin bana bu psikolojik denilirken onların kabul etmez halleriydi. İyi ki kimseyi dinlemeyip psikoloğa başvurmuşum, ataklarımın sıklığı hiç ummadığım kadar azaldı.
Nefes alamamak, göğsümün sıkışması ve delireceğim endişesi, sanki panik bozukluk yaşıyormuşum değil, panik atağın bana verdiği izinlerde yaşıyormuşum gibi sıklaşmıştı ataklarım, ilaç ve psikoterapi desteği ile başladığım süreçte ilaçları kontrolle azaltarak tamamen bitirdik şu anda ise aralıklı olarak destek almayı sürdürüyorum her şey iyiye gidiyor
1 yıl boyunca panik bozukluk teşhisiyle ilaç kullandım. Bu durumun nereye kadar gideceği ile ilgili korkularım vardı. Bu korku destek almamı sağladı. Artık sorunun kaynağını da görebilmek bana çok iyi geliyor
Ataklar o kadar ağır geçiyordu ki, her hastaneye gidip test verdiğimde nolur bir şey çıksın bir sorun olsun diye ağladığımı biliyorum
Sık Sorulan Sorular
-
Panik atak nedir?
Panik bozukluğun sonucu olarak mevcut olmayan bir tehlikenin varmış gibi hissedilerek ani ve yoğun şekilde yaşanan endişe ve korku nöbetidir. Belirtiler aniden ortaya çıkar ve sonra azalır. Aniden ortaya çıkan ve sonra azalan bu ataklar periyodiktir. Belli aralıklarla tekrar eden bir eğilim gösterir. Birey genel olarak kalp krizi geçiriyormuş hissiyatına kapılır.
-
Panik atak nasıl geçer?
Panik atağın iyileştirilmesinde BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi) dediğimiz bir terapi yöntemi kullanılmaktadır. Amaç panik atakların yol açtığı korkuları kontrol altına almak ve zamanla kurtulmaktır. Uzman bir terapistin eşliğinde düzenle devam edilen terapiler sonucu Panik atak önemli ölçüde ortadan kaldırılmış olur.
-
Panik atak krizi nasıl olur?
Belirtilerden bir ya da birkaçı ile başlar. Fizyolojik semptomlara, psikolojik semptomlara da eşlik etiği yerde kişi kaygılanır. Hızlı ve derin nefes alışverişler başlar. Bu durum atağı daha da şiddetli hale getirir. Vücut korku ile birlikte adrenalin salınımına (bu durum kalp çarpıntısını arttırır, solunumu hızlandırır) başlar. Kişinin hızlı nefes alışverişleri de hiperventilasyon (hızlı ve aşırı soluk alıp verme) sonucu baş dönmesi, karıncalanma uyuşma ve kramplar oluşur. Ve beden belirtileri ile başlayan panik atak kısır bir kriz döngüsüne dönüşür.
-
Panik atak olup olmadığını nasıl anlarız?
Yukarıda belirttiğimiz fizyolojik ve psikolojik belirtilerden 4 veya daha fazlasının görüldüğü durumlarda panik atak yaşanmış olması muhtemeldir. Kişi öncelikle bir tıp hekiminden destek alarak gerekli tetkikleri yaptırıp herhangi bir bulguya rastlanmazsa bir uzman psikoloğa başvurabilir. Başvuru yaptığı uzmanın değerlendirmeleri sonucu kişiye panik atak geçirip geçirmediği hakkında kesin bilgiler verilir.
-
Panik atak ilk belirtileri nelerdir?
Danışanların büyük bölümü genelde ilk belirtilerini; göğüste sıkışma, ağrı, çarpıntı, nefes alamama şeklinde sıralanır. Bunlar dışında ilk akıllarına gelenler; aklını yitirme, bayılma, kalp krizi geçirme ve ölüyormuş gibi hissetme şeklinde sıralamaktadır. Bu sayılan belirtilerin hepsinin aynı anda bulunmasına gerek yoktur. Bazı bireyler belli bir semptom gösterirken bazıları kişilerin semptomları değişkenlik gösterebilir.
-
Panik atak belirtileri ve sebepleri nelerdir?
– Göğüste ağrı, sıkışma
– Nefeste daralma, kesilme ve boğulma hissi
– Kalpte sıkışma, hızlı atış, ağrı
– Terleme, titreme
– Baş dönmesi
– Bayılma hissi, düşme endişesi
– Vücudun bazı bölgelerinde uyuşma ve karıncalanma
– Disosiyasyon (kendine, etrafındakilere, bulunduğu ortama yabancılaşma)
– Ölüm ve aklını yitirme endişesi
Sebeplerine gelecek olursak; panik atağın birçok nedeni olabilir. Bireyin ansiyete ve kaygıya karşı psikolojik toleransının düşük olması, genetik faktörler, çevresel öğrenmeler, çocukluk çağı travmaları gibi daha da uzatacağımız bir liste sayabiliriz panik atağın nedenleri için. Bunların yanında panik atağı sürdürücü etkenlerden de bahsetmemek olmaz. Kaçınma davranışları dediğimiz yani kişinin panik atak geçirmemek için yaptığı her davranışa kaçınma davranışı diyoruz. Bu kaçınma davranışlarının da varlığı panik atağın varlığını sürdürmesine neden olan önemli etkilerden birisidir.
Bir uzman psikologdan alacağınız psikoterapiyle panik atağınızı bir daha geri gelmemek üzere geçmesini kolayca sağlayabilirsiniz. -
Panik atak geçiren kişi ne yapmalı?
Beden ve zihni rahatlatma konuşması, nefesi düzenleme, odak seçme, odağı zihinden bedene kaydırma yapılmalı ve çevredekilerden yardım istenmelidir. Hepsinden önemlisi de bir uzman psikologdan destek almalıdır. Asla ertelememelidir. Panik atak kronik hale dönüşmeden daha akut düzeylerdeyken bir uzman desteği alınması bireyin panik atak sürecini bir o kadar rahat atlatması anlamına gelmektedir.
-
Panik atak kan testiyle çıkar mı?
Panik atak belirtileri gösteren bireylere hastanelerde EKG, tiroid testleri, kan sayımı ve solunum fonksiyonu testleri yapılır. Herhangi bir bulguya rastlanmaması sonucunda psikolojik bir semptom olan panik ataktan bahsedilebilir. Kan değerleri içerisinde panik atağın doğrudan varlığına işaret eden bir ölçüm bulunmamaktadır. Kan testleri sadece panik atağınızın fizyolojik nedenlerden değil psikolojik nedenlerden meydana geldiğini ifade eder. Bu açıdan bakıldığında bir nevi kan testi de panik atağın ortaya çıkmasında yardımcı olur diyebiliriz. 🙂
-
Panik atağı tetikleyen şeyler nelerdir?
– Genetik yatkınlık
– Bazı beyin hasarları
– Psikiyatrik ilaçlardan bazılarının kullanımı, aniden bırakılması
– Sigara, alkol, kafein, uyuşturucu madde kullanımı
– Hiperventilasyon denilen hızlı soluk alıp verme
– Ani kayıplar ve boşanma
– Cinsel saldırı ve istismar
– Bazı kişilik yapılanmaları (çekingen, bağımlı, histriyonik, obsesif kompulsif, bipolar) -
Panik bozukluk nedir?
Panik atak bir kez ve genelde tetikleyici bir nedene bağlı ortaya çıkan bir durumken panik bozukluk bir nedeni olmaksızın tekrar eden panik atakların kişinin yaşamında ve hayatını devam ettirmede sorun oluşturması durumudur. Panik bozukluk tanısı için birden çok panik atak deneyimi gerekmektedir. Bu tanılamayı da ancak bir uzman size yapabilir lütfen unutmayın!
-
Panik atak bozukluğu nedir?
Literatürde panik atak ya da panik bozukluk şeklinde iki ayrı kavram bulunur. Panik atak bozukluğu yanlış bir kullanımdır.
Halk arasında çeşitli şekillerde kullanıldığı görülmeye devam etmektedir. 🙂 -
Panik bozukluk ne zaman başlar?
Genelde 20-35 yaş arağında sık görülür. İlk yetişkinlik ve gençlik dönemlerinde başladığı durumlara sık rastlanmakla birlikte erken yaşlarda da kendini gösterebilir. Erkeklerde, kadınlardan daha sık rastlanır. Çünkü kadınların ve erkeklerin strese, kaygıya ve anksiyeteye verdikleri tepkiler fizyolojik olarak değişmektedir.
-
Panik bozukluk belirtileri nelerdir?
Panik atak belirtilerinin birden fazla görülmesi durumunda panik bozukluktan söz edilir. Bir nedeni olmadığı ifade edilirken. Arka planında sıklıkla zihnin en kötüye yönelik senaryolar yazması vardır. Panik atak belirtilerinin listelenmiş halini yukarıdaki diğer sıkça sorulan sorular kısmından edinebilirsiniz. Panik bozukluğun daha kapsayıcı bir terim olduğunu unutmamak gerekmektedir. Belirtilerini saymaktan ziyade terimsel olarak ifade edilmesi daha doprudur.
Panik Bozukluk ve Panik Atak Terapisi (Tedavisi)
Bu semptomlarınızın kökeninin düşünceleriniz olduğu ifadesi mantıksız geliyor olabilir. Ancak bu belirtilerin de olumsuz sonuçlar doğurabileceği bilgisine sahibiz. Ve burada felaketleştirmenin asıl sebebinin öğrenilmiş birer davranış etkisi olduğunu belirtmekte yarar var. Daha önce benzer belirtilerle felaketleştirmelerine şahit olduğumuz bireyler ya da geçmiş yaşantımızın tehdit altında olduğu alanlar olduysa bu sorunla karşılaşma olanağımız oldukça fazladır. Burada yapılması gereken ne zamandan beri ne sıklıkla, nasıl gibi sorulara verilen cevaplar çerçevesinde bir tedavi planı oluşturulmaktadır.
Psikoterapi panik atak tedavilerinde oldukça işlevsel ve etkililiği kanıtlanmış bir terapi yöntemidir. BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi) adı verilen terapi sık kullanılan bir yöntemdir. Amaç panik atakların yol açtığı korkuları kontrol altına almak ve zamanla kurtulmaktır.
Psikiyatri desteği ve ilaç kullanımı da bazı durumlarda gerekli görülmektedir.
Panik bozukluklarda ilaç tedavisi sıklıkla tercih edilmektedir. Fakat atak sıklık ve ağırlığına bağlı olarak ilaca eşlik eden psikoterapi yahut yalnızca psikoterapi yöntemleri özellikle bilişsel terapiler ve davranış temelli terapilerin panik atak tedavilerinde son derece etkili olduğu bilinmektedir. Sıklığı artan, yaşam kalitenizi düşüren ve hayatınızı olumsuz etkileyen bu atakları yaşıyorsanız öncelikle bir fizyolojik kontrollerinizi yaptırmanız herhangi bir sorun saptanmaması halinde bu konuda uzman psikologlardan oluşan ekibiyle Saygın Psikoloji‘ye başvurabilirsiniz.
KONU HAKKINDA VİDEOLARIMIZ
Daha fazla video için Saygın Psikoloji Youtube kanalımızı ziyaret edebilirsiniz.
Konu Hakkında Diğer Yazılarımız
Agorafobi diğer adıyla ‘Yardım Alamama Fobisi’, bireylerin içinde bulundukları ortamlarda başlarına çok kötü bir şey geldiğinde asla yardıma ulaşamayacağını ya da kimsenin ona yardım etmeyeceğini düşüncesine aşırı odaklanması sonucu oluşan panik bozukluk…
Illinois Üniversitesi’nin yöneticisi olan Dr. Stephen Porges tarafından ileri sürülmüş bir teoridir. Sinir sistemimizin üç farklı bölümünü ve stresli durumlara tepkilerini açıklar. Bu üç kısmı anladığımızda, yüksek miktarda strese neden ve nasıl tepki verdiğimizi anlayabiliriz.
Panik atak, OKB, depresyon gibi rahatsızlıklara yönelik psikolojik destek. Şema terapisi, EMDR terapsi, öfke ve stres yönetimi, evlilik terapisi, boşanma sürecinde ve sonrasında duygusal destek, çift terapisi.
.