DEPRESYON NEDİR?
Sıkça adını duyduğumuz ve toplumda doğrudan veya dolaylı olarak karşılaşılan depresyon en sık rastlanan psikolojik problemdir. Bireyin haftalarca, aylarca bazen de uzun yıllar süren isteksiz hayattan zevk alamadığı dönemdir. Mutsuz ve umutsuz gibi negatif hisleri duygu durumlarını ifade etmek için sıkça kullanabilir. Bu negatif duygudurumlarını suçluluk, değersizlik, çaresizlik ve tükenmişlik şeklinde ifade edebilirler. Özgüven sorunları yaşayabilir. Depresyon bu sürecin tamamını içine alan bir tür duygudurum bozukluğudur.
DEPRESYONUN NEDENLERİ NELERDİR?
Yetersiz sosyoekonomik düzey, ayrılık, işsizlik, kaygı sorunları, bazı kişilik yapıları, daha önce depresyon geçirmiş olma, hormonel farklılaşmalar ve bazı ilaçların kullanımı cinsel veya fiziksel istismar alkol/madde kullanımı gibi sıralanabilecek birçok etki kişinin kısa süreli yahut kronikleşmiş depresyon yaşamasında neden olmaktadır.
DEPRESYONUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
– Net şekilde tanımlanamayan boşluk hissi
– Normalde severek yaptığı işlerden artık zevk alamamak
– Uyuyamama yahut çok fazla uyuma
– Yemek yemek uyumak giyinmek gibi birincil öneme sahip ihtiyaçları dahi gidermede isteksizlik
– Çevre ile ilişkilerde fark edilir değişiklikler performansta düşüş
– Çevre tarafından fark edilecek ruhsal ve duygusal değişimler
– Tedavinin geciktirilmesi durumunda alkol ve uyuşturucu bağımlılığı gibi tehlikeli durumların da eşlik etmesi hali
Burada bahsedildiği gibi depresyon belirtileri süre ve içerik olarak kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bedensel düşünsel ve duygusal olarak etkilidir, yorucu bir süreç olduğu bilinir.
Depresyon belirtileri keskin olarak ayrılmamakla birlikte yaş ve cinsiyete göre farklılaşabilir. Örneğin; kadınlarda daha çok yorgunluk, isteksizlik hayattan zevk alamama gibi belirtiler görülür. Erkeklerde ise daha çok öfke nöbetleri ve huzursuzluk şeklinde gözlenir. Ergenler ise depresyonu daha çok üzüntü ve ağlama nöbetleri, içe çekilme, öfke, aşırı davranışlar, somatik ağrılar (bir nedeni olmayan fiziksel ağrılar) şeklinde ifade edebilir.
Aile ve çevre yolunda giden bir şeyler olmadığını fark edebilir. Fakat yardım etmek konusunda yetersiz kalabilir. Performans dikkat ve odaklanma sorunları varsa kişilerin mesleki kariyerleri ve okul yaşamları etkilenecektir. Okulu bırakma, sınıfta kalma ve işten ayrılma gibi depresyon sürecini derinleştirecek daha büyük sorunlar oluşabilir.
DEPRESYON TERAPİSİ
Depresyon bir yetişin tanısı olarak bilinse de özellikle ergenlikte sık rastlanır. Depresyon belirtilerinde bir uzmandan destek almak ve durum kronikleşmeden ve tanıya dönüşmeden destek sağlamalıdır. Özellikle uzun süreli ve ağır seyreden depresyonlarda terapi hayati öneme sahiptir. Terapi ile depresyonda ortaya çıkabilen, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, öz kıyım düşüncesi gibi hayati tehlikelerin önüne geçilebilir.
Yapılan araştırmalar depresyonun farklı terapi yöntemleri ile tedavi edilebilen bir durum olduğunu gösterir. Depresyon tedavisi, kişiye ve depresyonun şiddetine göre terapi yöntemi belirlemek gerekir. Ağır seyreden durumlarda da antidepresan desteği gerekebilir. Depresyonda kullanılan terapi yöntemleri;
Bilişsel Davranışçı Terapi: Depresyonun özellikle hafif türlerinde BDT’nin etkisi kanıtlanmıştır. Kişilerin depresyona neden olan hatalı düşünce kalıpları bulunup, pozitif düşünce kalıplarıyla değiştirilerek yapılır. Planlı bir psikoterapi yaklaşımıdır
(Bilişsel davranışçı terapi yetişkin/ergen link)
EMDR: Yeni dönemde oldukça sık kullanılır. Travmatik yaşantıları keşfedip, yaşantı esnasında oluşan olumsuz etkileri değiştirmeyi hedefleyen bir terapi yaklaşımıdır. Bu yaklaşım kullanılırken uyaran etkisinden faydalanılır.
Şema Terapi : Depresyonu deneyimleyen kişinin erken dönemde (çocukluğu ve ergenliği de kapsayan geçmiş yaşantısı) geliştirdiği şemaları (kalıplaşmış yanlış inanç) keşfedilir. Depresyona giren kişinin birtakım şemalarının aktifleştiği düşünülür. Olayları gerçekliği gibi değil şemaları ile algıladığına inanılır. Burada farkındalıkla olumsuz düşünce kalıpları fark edilir, yeni baş etme yöntemleri geliştirilir.
Minfullness : Minfullnes bir terapi yöntemi değildir. Özellikle depresyon tedavisinde terapiye eşlik ettiğinde, beyindeki değişiklikleri gözlemlenen bir tür tekniktir. Kişiler yargısız ve açık bir farkındalık yoluyla, depresyonun etkisine bakabilmeyi keşfeder. ‘Bilinçli bir farkındalık’ oluşturmak amaçlanır.
Uzman Klinik Psikolog
Canan AKAR
ERGENLİK DÖNEMİYLE ALAKALI VİDEOLARIMIZ