Kardeş kıskançlığının doğal bir duygu olduğunu ve mutlaka yaşandığını belirten Çocuk ve Evlilik Terapisti Uzman Psikolog Ramazan Şimşek, ailelerin kardeş kıskançlığına müdahale ederken dikkat etmesi gereken noktaları sıraladı.
Çocuğa annenin geçireceği evreler, hastane süreci, doğum ve sonrası iyice anlatılmalı ki çocuk “kardeşim yüzünden annem zarar görüyor” diye düşünmesin. Yeni doğacak bebeğin odasının birlikte hazırlanması, bazı eşya ya da araçlarının birlikte alınması yeni çocuğu kabul açısından son derece yararlıdır. Doğacak bebeği beklerken abartı ve gösterişten uzak durulmalı.
Doğum şaşkınlığı
Büyük olan çocuk özellikle 0-6 dönemindeyse annenin hastanede geçirdiği süreç son derece kaygılı ve meraklı bir şekilde takip edilir. Bu konuda bilgilendirilen çocuk rahat olur. Doğum sonrası ikinci bir faktör olan çevre işin içine girer. Yeni doğan bebeği tebrik etmeyen yakınlar konu hakkında mutlaka bilgilendirilmeli. “Artık senin pabucun dama atıldı, her şeyin küçüğü daha güzeldir” gibi ifadeler yıkıcı kıskançlığın ilk tohumlarını atar. Yeni doğan bebeğe abartılı davranışlardan mutlaka kaçınılmalı.
Doğum sonrası
Doğum sonrasında eve sık sık misafirlerin gelip gideceği, annenin hem yorgun olacağı hem de bebekle daha çok vakit geçirmek zorunda kalacağı anlatılmalıdır. Küçük bir bebeğin emzirme gibi temel ihtiyaçlarının olacağı ama aynı şeylerin o doğduğunda da yaşandığı ve her şeyin zamanla tekrar düzene gireceği çocuğa uygun bir dille anlatılmalı.
Çocuklar büyüdükçe kavgalar da artıyor
Çocuklar büyüdükçe paylaşım artacağı gibi çocuklar arasında çatışmalar da hız kazanacaktır. İşte bu dönemde ebeveynlerin asla kullanmaması gereken bazı cümleler devreye giriyor;
- O daha çok küçük
- Sen abisin ya da sen ablasın
- Bu cümleler büyük çocuk tarafından “ben sevilmiyorum” gibi algılanıyor ve çocuk büyük olmanın kötü bir şey olduğunu düşünerek bebeksi ya da zarar verici davranışlara yönleniyor.
Yeni doğan bebekle birlikte büyük olan çocuğa ayrılan zaman mecburen azalıyor. Bunu telafi etmek için en doğru yol, büyük çocukla daha kaliteli ve doyurucu vakit geçirmektir. Burada babalara daha fazla iş düşmektedir.
Ailelerin dikkat etmesi gereken noktalar
- Her sorunda araya girmeniz ikisi tarafından da diğerinin kayrıldığını düşündürür. Kardeşler arasında olan ufak sataşmalara müdahale etmeyin ki sorunu aralarında çözmeyi öğrensinler. Birbirine zarar verici şekilde kavga ederlerse onları ayırın, “kim başlattı” diye sormayın. Verecekseniz ikisine de ceza verin.
- Her ne olursa olsun kıyaslama ve karşılaştırma yapmayın. “Seni de onun kadar seviyoruz” cümlesinde bile bir kıyas vardır. Bu konuda daha dikkatli olmaya çalışın.
- Çocuklar anne ve babaların ses tonlarından bile etkilenir. Ebeveynlerin yeni doğan bebekle aşırı yumuşak ve ince bir ses tonuyla konuşması, büyük olanla daha kalın bir ses tonuyla konuşması çocuklar tarafından çok olumsuz algılanıyor.
- Büyük olan kıskanmasın diye söylenen ama gerçekçi olmayan ifadelerden kaçının. “Ne kadar yaramaz bu bebek sürekli ağlıyor” gibi inandırıcı olmayan ifadeler kandırılma gibi algılanır.
- “Bebek” yerine ismini kullanın. “Benim oğlum, kızım” yerine “bizim” kelimesini kullanın.
- Eğer büyük olan çocukla aynı odada yatıyorsanız doğumla birlikte oda değişimine gitmeyin. Kreşe gitmiyorsa doğumla birlikte kreşe başlatmayın. Biraz zaman geçmesini bekleyin aksi takdirde çocuk istenilmediğini düşünür.
- Eşya ve oyuncak alımında eşit olmak zordur ama olabildiğince adil olmaya çalışın.
- Daha önceden yasak olan bazı davranışlara çocuk kıskanıyor diye izin vermeniz, çocuğun daha çok hırçınlaşmasına neden olur. Diyelim ki vurmanın yasak olduğunu söylediniz, kardeşi doğduktan sonra çocuğun vurmasına izin veriyorsanız çocuk bunu algılar ve daha hırçınlaşır. Önceki sağlıklı kurallarınıza mutlaka devam edin.
- Kullanmıyor diye büyük olanın giysilerini ya da oyuncaklarını küçük olana hemen vermeyin. Müsaade isteyin, vermezse anlayışla kabul edin. İzin almadan verilen eşyalar savaş sebebi olmaktadır. Öfkesini küçük olandan çıkarır.
- Ne kadar çok birlikte etkinlik yapılırsa, oyun oynanırsa o kadar birbirlerine yaklaşırlar. Paylaşımlarını ve birbirine yardımlarını artırabileceğiniz ortamlar yaratmaya çalışmanız kıskançlık duygularını azaltacağı gibi kardeşlik bağlarını kuvvetlendirecektir.