Atipik Otizm Nedir?
Atipik otizm, DSM-5 öncesinde, tipik otizm tanı kriterlerinin tam olarak karşılanmadığı durumlar için kullanılan bir terimdir. Bu terim, genellikle çocukluk döneminde belirgin sosyal etkileşim ve iletişim zorluklarına yol açan, ancak tipik otizm kadar şiddetli olmayan nörogelişimsel bir bozukluğu ifade ediyordu.
DSM-5 Öncesi ve Sonrası Değişiklikler
DSM-5 ile birlikte, Atipik otizm tanımı kaldırıldı ve yerine daha geniş bir spektrum altında değerlendirilen Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı getirildi. Bu değişiklik, bireylerin ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermek ve tanı sürecini standartlaştırmak amacıyla yapıldı.
DSM-5 Tanı Ölçütleri ve Atipik Otizm
DSM-5 tanı ölçütleri, atipik otizm belirtilerini de kapsayacak şekilde genişletildi. Bu ölçütler, sosyal iletişim ve etkileşimde sürekli zorluklar ve sınırlı, tekrarlayıcı davranış, ilgi veya etkinliklerin varlığı gibi iki ana belirti grubuna dayanır.
Atipik otizm belirtileri, tipik otizm belirtilerine benzerdir ancak genellikle daha hafif formdadır. Bu belirtiler, bireyin yaşına göre değişiklik gösterebilir ve erken çocukluk döneminden itibaren fark edilebilir.
Erken Çocukluk (0-3 Yaş)
- Sosyal Etkileşim ve İletişim:
- 6 ayı geçmesine rağmen başkalarına gülümsememe,
- 12 ayı geçmesine rağmen sesler çıkarmama veya adına tepki vermemek,
- 12 ayı geçmesine rağmen işaret parmağını kullanarak isteklerini belirtmeme,
- 16 ayı geçmesine rağmen tek sözcük kullanmama.
- Kısıtlı, Yineleyici Davranışlar:
- Oyuncakları sıraya dizme veya basmakalıp nesne kullanımı,
- Aynılık konusunda direnme veya değişikliklere karşı esneklik göstermeme.
Okul Öncesi Dönem (3-5 Yaş)
- Sosyal Etkileşim ve İletişim:
- Akranlarıyla etkileşim kurma, etkileşimlerini sürdürme ve ilişkilerini anlama eksiklikleri,
- Toplumsal etkileşim için kullanılan sözel olmayan iletişim davranışlarında eksiklikler.
- Kısıtlı, Yineleyici Davranışlar:
- Törensel / ritüel sözel ve sözel olmayan davranışlar,
- Yoğunluğu ve odağı olağandışı olan ilgi alanları.
Okul Çağı (6-12 Yaş)
- Sosyal Etkileşim ve İletişim:
- Toplumsal-duygusal karşılıklılık eksikliği,
- Göz iletişimi ve beden dilinde olağan dışılıklar.
- Kısıtlı, Yineleyici Davranışlar:
- Basmakalıp ya da yineleyici motor eylemler,
- Duyusal girdilere karşı çok yüksek ya da düşük düzeyde tepki gösterme.
Ergenlik ve Yetişkinlik (12 Yaş ve Üzeri)
- Sosyal Etkileşim ve İletişim:
- Değişik toplumsal ortamlara göre davranışlarını ayarlama güçlükleri,
- Hayali oyunu paylaşma ya da arkadaş edinme güçlükleri.
- Kısıtlı, Yineleyici Davranışlar:
- İleri derecede kısıtlı, değişiklik göstermeyen ilgi alanları, Duyusal girdilere karşı olağandışı bir ilgi gösterme.
- Atipik Otizm Terapi yöntemleri;
- İlaç tedavisi yoktur.
- Özel eğitimler almak önemlidir.
- Duyu bütünleme terapisi gerekebilir.
- Psikolojik destek önemlidir.
AİLELERİ TAVSİYLER;
- Profesyonel Yardım ve Tedavi:
- Otizmli bir çocuk için uzman bir doktor veya terapist ile çalışmak önemlidir.
- Davranış terapisi, konuşma terapisi ve mesleki terapi gibi tedaviler, çocuğun gelişimini destekleyebilir.
- Sigorta ve Finansal Kaynaklar:
- Otizm tedavileri genellikle maliyetlidir, ancak sigorta genellikle bazı hizmetleri kapsar.
- Aileler, sigorta planlarını ve finansal kaynakları araştırmalı ve kullanmalıdır.
- Eğitim ve Destek Grupları:
- Otizmli çocukların ebeveynleri için eğitim programları ve destek grupları faydalı olabilir.
- Bu gruplar, deneyim paylaşımı ve bilgi edinme açısından önemlidir.
- Sabır ve Anlayış:
- Otizmli çocukların ebeveynleri, sabırlı ve anlayışlı olmalıdır.
- Çocuğun ihtiyaçlarına göre uygun bir yaklaşım geliştirmek önemlidir.
- Evde Uygulanabilir Stratejiler:
- Rutin oluşturmak, net talimatlar vermek ve görsel destekler kullanmak, çocuğun günlük yaşamını kolaylaştırabilir.
Sonuç; Atipik otizm, bireylerin ve ailelerin yaşamlarını etkileyebilir, ancak erken ve uygun müdahale ile birlikte yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir.