Tuvalet Alışkanlığı Süreci
Çocuğunuz 18. ayındayken gerekli olan kas kontrolünü yani tutma ve bırakma becerisini kazanmış olmaktadır. Ancak çocuk hemen tuvalet alışkanlığını kazanmaya hazır olmayabilir. Burada önemli olan çocuğunuzun hazır oluşudur. Tuvalet alışkanlığını kazanma zamanı her çocuk için aynı değildir. Bazı çocuklar 18. ayda, bazı çocuklar 24. ayda, bazıları da 36. ayda hazır olabilir. Öncelikli olarak sabırlı olmak gerekmektedir. Önemli olan bir diğer noktada, çocuğunuzla tuvalet alışkanlığına başlamadan önce çocuğunuzun kendini ifade edebiliyor olmasıdır.
Ardından çocuğunuz size hazır olduğuyla ilgili birtakım sinyaller verecektir. Örneğin; çişini/kakasını daha uzun süre tutabiliyor olması, sabahları bezinin kuru kalkması, bezini çıkarmak istiyor olması bir de evde saklanıp tuvaletini yapıyor olması gibi sinyaller size çocuğunuzun hazır olduğuyla ilgili size verdiği sinyallerdir.
Daha sonra çocuğunuzla yapılacak konuşma onun bu alışkanlığını kazanması için çok önemlidir. “İstediğin zaman bezi çıkarabilirsin. Ama bu senin kararın. Sende anne/baba gibi tuvaletini yapabilirsin.” gibi bir konuşma çocuğu da rahatlatacaktır. Kendi klozetinizin yakınına çocuğunuzun tuvaletini koyabilirsiniz. Siz tuvalete gittiğinizde çocuğunuzda sizinle birlikte tuvalete gelebilir ve siz tuvalete oturduğunuzda çocuğunuzda sizinle beraber tuvaletine oturup sizi izleyebilir. Sizinle bu süreci gözlemleyebilir.
Bu alışkanlığı kazandırma sürecinde önemli bir diğer noktada, çocuğun bez yerine külot giymesidir. Alışkanlığı kazanana kadar evde çıplak dolaşsın denilmemelidir. Çünkü çocuğun ıslaklığı hissetmesini ve rahatsız olmasını beklemeliyiz. Bez çıktığı zaman bu durum sadece evde geçerli olmamalıdır. Gittiğiniz her yerde ve gece yatarken de bu dahil olmalıdır. Çünkü bu dönemin en önemli kazanımlarından biri de çocuğun sınırları öğrendiği dönemdir. Eskiden tuvaletini yapmak çocuk için daha keyifli bir süreçken istediği her yere, istediği kadar tuvaletini yapabiliyorken artık çocuk için bu durum değişti. Kakasının kokusu ve hissi çocuğu rahatsız etmeye başladı ve tuvaletini her yere yapamayacağını yani sınırları öğrenmek durumunda kaldı. Burada yapılan yanlışlardan birine örnek olarak da çocuk için arabada şişe taşımak olabilir. Çocuk tuvalete çişini/kakasını yapabileceğini öğrenemez.
Bir diğer noktada, ebeveynler olarak dikkat edilmesi gereken, çocuğun kendi bedenine, kendi alanındaki sınırlarıdır. Çocuğun alanına saygı duyulmalıdır. Örneğin; gece çocuktan habersiz çocuğa bez takılması onun sınırlarına girmek anlamına gelir. Onu hazır olmadığı halde bu alışkanlığı kazandırmaya çalışmakta çocuğun sınırlarına girmeye birer örnektir. Belki de en zoru ama en önemlisi de ebeveynler olarak hazır olmak. Ebeveynlerde sürece hazır olduklarını hissetmeliler ve sabırlı olmalıdırlar.
Uzman Psikolog
Serra Nimet ESENCAN