Obsesif kompulsif bozukluk halk dilinde takıntı olarak da bilinen rahatsızlık çeşitli konularda hepimizin zaman zaman yaptığı evham ve endişe gibi kavramlardan daha ağır seyreder. Ruhsal bir sorun olarak isimlendirilen obsesif kompulsif bozukluk, bir tür kaygı bozukluğudur.
Bireyin sürekli tekrarlayan düşünce, fikir ve hisler içerisinde hissediyor olduğu hal bir tür obsesif düşünce olarak tanımlanır. Buradaki düşünce içerikleri çoğu zaman kişi tarafından mantık dışı olarak nitelendirilse de kontrol etmek sanılanın aksine çok da mümkün değildir.
Bu düşünce ve fikirleri rahatlatmaya yönelik eylem kompulsiyon olarak tanımlanır.
Bu eylem kişiye kendini zorunlu ve gerekli hissettirdiği gibi oluşturduğu rahatlama hali anlıktır ve tekrarlanma ihtiyacı duyar.
Obsesif kompulsif bozukluk tanısı farklı alanlarda kendini göstermektedir.
Bulaşı ve temizlik, kontrol arzusu, cinsel içerikli, sayma içerikli, biriktirme ve saklama konulu, simetri düzen şeklinde ve batıl inançlar şeklinde çeşitlendirilebilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NEDENLERİ
Her yaş döneminde kendini gösterebilen obsesif- kompülsif bozukluk teşhisinin nedenleri kesin olarak bilinmemektedir. Genetik ve çevresel faktörlerin birlikte etki ettiği düşünülür.
Genetik faktörlerle, bazı hormonların etkisine inanılmaktadır. Çevre etkisi ise; yakın çevrede bu bozukluğu taşıyan birinin bulunması durumunda benzer sorunların yaşanabileceğini öne sürer.
Var olan altyapı, çocukluk travmaları ve ebeveyn tutumları gibi etkilerle daha yüzeye çıkabilir. Yüzeye çıkma dönemi çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik olabilir. Zorlantı yaşanan dönemlerde artış gösterebilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK BELİRTİLERİ
Obsesif kompulsif bozukluk tanısı farklı alanlarda kendini göstermektedir.
Bulaşı ve temizlik, kontrol arzusu, cinsel içerikli, sayma içerikli, biriktirme ve saklama konulu, simetri düzen şeklinde ve batıl inançlar şeklinde çeşitlendirilebilir.
Obsesif kompulsif bozukluk tanısı farklı alanlarda görüldüğü gibi belirtiler de alanlara göre değişiklik gösterir.
-Bulaşı temizlik obsesyonu:
Kapı kolu, priz gibi sürekli dokunulabilen yerlere dokunamama, elleri sürekli yıkama, sürekli üst değiştirme, bulaşı ve kirlilik endişesi
-Kontrol arzusu:
Hatadan endişe etme, sürekli ve tekrarlayan kontrol (priz ışık kapı, ocak)
-Cinsel içerikli:
Cinsel konuları sürekli düşünme, düşünmekten endişe etme
-Biriktirme/saklama:
‘Lazım olur’ gerekçesiyle bir üründen fazlaca saklama ya da kullanılma ihtimali düşük ürünleri istifleme
-Simetri/düzen:
Nesneleri sürekli düzeltme, kusursuz görüntü ihtiyacı
Burada da bahsedilen düşünceler ve davranışlar önü alınamaz hale gelir. Kişiler günlük hayat akışlarını sürdürmekte zorlanırlar. Çevre ile olan ilişkileri bozulabilir.
Bu duygu ve davranış örüntüsü kişide yetersizlik, sinirlilik, huzursuzluk gibi duygular oluşturabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TERAPİSİ
Obsesif kompulsif bozuklukta psikoterapi kişinin kendisi ve çevre ile olan ilişkileri açısından oldukça hayatidir. Vakit kaybetmeden bir uzmandan destek alınmalıdır.
Psikoterapide özellikle bilişsel davranışçı terapilerin etkililiği kanıtlanmıştır. Bazı zorlantılı durumlarda psikoterapiye ilaç da eşlik edebilir. Özellikle yetişkin grupta ilaç ve psikoterapi birlikte kullanıldığında hızla ilerle kaydedilebilir.
Uzman Klinik Psikolog
Canan AKAR