Sağlıklı bir hayat için şüphesiz uyku önemlidir. Uyku gün içerisinde zihinsel ve fiziksel sağlığımızı sürdürmek için sağlanması gereken temel ihtiyacımızdır. Kaliteli, derin ve konforlu bir uyku yaşam kalitesini artırır.
Kaliteli uykuda Rem ve Non- Rem dediğimiz döngülerin birbirini takip etmesi ve paralel ilerlemesi beklenir. Rem daha çok göz hareketleri ile aktif bir anı temsil ederken, Non-Rem daha pasif derin uykuyu temsil eder.
Kişi uyandığında yorgun uyanıyor, dinlenmiş hissetmiyorsa uyku bozukluklarından şüphelenilir.
Belli sebeplerden ötürü kişinin uyku süresi artıp azalabilir veya bozulabilir.
Az uyuma, çok fazla uyuma ya da uyku esnasında görülen fizyolojik etkiler uyku sürecinde sorunlar oluşur. Bu sorunlar kişinin yaşam kalitesini etkiler ve ‘uyku bozuklukları’ olarak isimlendirilirler.
Bilinen yaygın uyku bozuklukları;
-insomnia (uykuya geçme veya sürdürmede zorluk)
-hipersomnia (uykudan uyanma ve dış dünyaya uyum sağlamada zorluk)
-parasomnia (uykuda gözlenen beklenmeyen davranış ve hareketler)
–narkolepsi (gün içerisinde ‘uyku atakları’ yaşama, aniden uykuya dalma)
-huzursuz uzuv sendromu (bedenin belli bir uzvunun uyku esnasında karşı konulamaz şekilde hareketlenmesi)
Uyku Bozuklukları Nedenleri
Uykuda geçirilen vakit ve uyku alışkanlıkları kişiden kişiye değişiklik gösterir. Uyku bozuklukları fiziksel, çevresel ve sosyal birçok unsurdan etkilenerek oluşabilir.
Sağlık sorunları ve çevresel etkiler;
-Vardiyalı çalışma
-Aktif gece hayatı
-Kronik ağrı
-kaygı bozuklukları ile eş tanı
-Alerjik hastalıklar
-Solunum hastalıkları
-Ağrılı hastalıklar
-Ürolojik Hastalıklar
Burada psikolojik kökenli uyku sorunlarının başında stres ve kaygı, depresyon gibi sorunlar gelir. Kişi günlük hayatta sıkça strese maruz kalıp baş etme yetersizliği yaşadığı durumda uyku sorunları çekebilir. Genelde bu kişiler uykudan sık uyanma ve derin uykuya geçememe gibi durumlar yaşayabilir. Bir diğer durum kaygı bozukluklarında meydana gelir. Kişi uykuya geçişte zorlanma yaşayabilir, uykuda kabuslar ve uyanamama endişesi yaşayabilir. Yine depresyon da da kişi fazlaca uyuma ya da çok az uyuma gibi durumlar yaşayabilir.
Burada bir uzmana başvurmak uykuyu, dolayısıyla bütün yaşamı düzenleme ve iyileştirmede ilk adımdır.
Uyku Bozuklukları Belirtileri
-Uykuya geçmekte/sürdürmekte zorluk
– Uykudan uyanmada zorluk
– Gün boyu süren tekrar uyuma isteği ve yorgunluk
– Uykuda nefes alış-verişte güçlük
– Horlama
– Uykuda huzursuz hareketlenmeler
– Gece sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı
– Gece terlemeleri
– Uykuda ağız kuruması, ekşimesi, burun tıkanıklığı (sürekli şekilde)
– Performans düşüşleri, günlük işleri yapmada zorluk
– Dikkati odaklama ve sürdürmede güçlükler
– Keyifsiz hissetme, kolay sinirlenme
– Kilo artışı
Uyku Bozuklukları Terapisi
Öncelikle sorunun kaynağının fizyolojik olup olmadığı ayırt edilmelidir. Kişinin polisomnografi (uyku testi) denilen cihaza bağlanarak, uyku sırasında izlenmesi ve sorunun tespit edilmesi önemlidir.
Kişi fizyolojik bir hastalık sebebiyle uyku sorunu yaşıyorsa öncelikle medikal tedavi (hastalık semptomuna yönelik tedavi) almalıdır. Burada kişinin psikolojik destek alması günlük yaşamını etkileyen bu sorunla daha kolay baş etmesini sağlayabilir.
Herhangi bir fizyolojik hastalık tespit edildiğinde sorunun kaynağının psikolojik olduğu düşünülür. Vakit kaybetmeden sorunu keşfetmek ve çözmek için bir uzmandan destek almak, yaşam kalitenizi artıracaktır.
Uzman Klinik Psikolog
Canan AKAR
UYKU BOZUKLUĞUYLA İLGİLİ VİDEOLARIMIZ