YEME BOZUKLUĞU NEDİR?
Genellikle ergenlik dönemi ile başlayan yeme bozuklukları yeme davranışı ve bu davranışı ve bununla ilişkili bozulmuş bir algıyı içermektedir. Birey kendini ciddi ölçülerde aç bırakabilir, yediklerini çıkarma eğiliminde bulunabilir ve farklı ürünlere yönelik yeme eğilimi olabilir. Farklı şekillerde kendini gösteren bu yeme bozuklukları tanı isimleriyle aneraksiya nevroza ve bulumia nevroza, Pika, Tıkınırcasına yeme bozukluğu kaçınmalı yeme gibi farklı isimlerle sınıflandırılabilir. Bu sınıflamallara yönelik farklı müdahale biçimlerini de içermektedir.
Aneroksiya Nervoza
Düşük vücüt ağırlığının beraberinde kilo almaya yönelik aşırı korku, kilo almamaya ve zayıf olmaya yönelik yoğun çaba ve davranış ve bozulmuş beden algısını içermektedir. Ergenlik döneminde sinyallerini vermekle birlikte ilerleyen yaşlarda da görülmektedir.
Bulumia Nervoza
Belirli zamanlarda gelen aşırı yeme arzusuna eşlik eden kontrol edilemeyen yeme davranışı, beraberinde pişmanlık duygusu ve çıkarmaya yönelik davranışı (kendini aç bırakma, kusturma, laksatif ve çeşitli zayıflama ürünleri kullanımı ve yoğun diyet programları uygulama) şeklinde kendini gösteren bir tür yeme bozukluğudur.
Tıkınırcasına Yemek Yeme (Binge Eating)
Belirli zamanlarda hızlı ve kontrolsüz ölçülerde yemek yeme ile kendini gösteren bir durumdur. Kişiler bu kontrolsüz ve zamansz yeme ataklarında genelde etraftakilerin onları izlemesinden rahatsız olurlar. Bu yüzden ataklar esnasında yalnız olmaya çalışırlar. Atak sonrası pişmanlık ve suçluluk olsa da bulumia nervozadan farklı olarak çıkarma ve boşaltıma yönelik telafi davranışının olmamasıdır.
Pika
Herhangi bir besin değeri olmayan ve yenmesi uygun karşılanmayan şeyleri yeme davranışını barındırmaktadır. 1 aydan daha uzun sürmesi halinde destek alınması önerilmektedir. Sorun demir eksikliği, kan değerlerinde saptanan bazı eksiklik ve fazlalıklar ve gebelik dönemi aşremelerinden ayırt edilmelidir.
Yeme Bozukluğu Nedenleri
Araştırmalar sorunun çocukluk dönemine dayandığına yönelik bulguları da içermekle birlikte problemli aile ilşkilerinin de çoğu zaman sorunun kaynağı olabileceği bilinmktedir. Genetik faktörlerin de etili olduğu düşünülen bu rahatsızlıkta kişinin yakın çevresinden birnin bu sorunu yaşıyor olması hastalığın yaşanma olasılığını yükseltmektedir. Ergenlik döneminde genellikle kendini sinyallerini veren sorun sonraki dönemlerde de ortaya çıkabilmektedir.
Olumsuz ve sorunlu beden algısının neden olduğu durumlarda sosyal destek eksikliği ne belirleyici rol oynamaktadır.
Alkol ve madde kötüye kullanımı duygudurum bozuklukları, intihar düşüncesi ve eylemine yönelik davranışlar nedenler ve eş tanılar arasında yer alabilmektedir.
Yeme bozukluğu Belirtileri
Aneroksiya Nervoza
- Yaş ve boya uygun beden ağırlığını kabul etmeme
- Düşük kilo aralıklarında olmanın yanında, kilo almaya yönelik korku
- Beden görüntüsü ve boyutlarına yönelik çarpık düşünceler
- Art arda 3 kez adet görememe
Bulumia Nervoza
- Belili bir zaman diliminde normal koşullardaki yeme miktarının çok daha fazlasını yemek ve bu bu döngünün terarlanması
- Tıkınma ataklarını telafi için tekrarlayan uygunsuz çabalar (kendini aç bırakma, kusturma, laksatif ve çeşitli zayıflama ürünleri kullanımı ve yoğun diyet programları uygulama)
- Fazla kilo ile ölçülen olumsuz benlik algısı
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
- Belili bir zaman diliminde normal koşullardaki yeme miktarının çok daha fazlasını yemek ve bu bu döngünün terarlanması
- Tıkınma atağından kaynaklanan rahatsızlık hissi
- Atakların haftada 2 kez en az 6 ay sürmesi
Yeme Bozuklukları Tedavisi
Bu gruptaki sorunlar düzenli ve sürekli genellikle uzun süreli psikolojik destek gerektirmektedir. Klinik denetim altına alınması ve iyileşme konusunda direnç göstermektedirler. Yatış gerekebilmektedir. İntihara yönellik eylemlerinde sıkça görülebildiği bu süreçlerde geniş kapsamlı ve çoklu psikoterapi teknikleri sağlık sorunlarının da çoğu zaman eşlik bireylerde tedaviye destek sağlama açısından oldukça önemlidir.
Uzman Klinik Psikolog
Canan AKAR
YEME BOZUKLUĞUYLA İLGİLİ VİDEOLARIMIZ