Üstün Zekâlı Çocuk Kime Denir?
Üstün Zekalı kavramı ilk olarak Francis Galton tarafından ortaya atılmıştır. Üstün Zekalı çocuklarda farklı gelişim gösteren diğer çocuklar gibi özel eğitim alması gereken grubun içerisinde yer alırlar.
Bilişsel becerilerin birçok alanında (dil, matematik, muhakeme, analiz, sentez vs.) geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmış testlerle düzenli olarak yapılmış ölçümler sonucu zekâ puanının 130 ve üzerinde olması durumu “Üstün Zekâ” olarak tanımlanır.
Özel Yetenekli Çocuk Kime Denir?
Bir ya da birden çok yetenek ya da zekâ alanında akranlarından çok üstün performans gösteren, diğer alanlarda da ortalama düzeyde özelliklere sahip olan çocuklar için kullanılan bir ifadedir.
Yapılan araştırmalar zekanın genetik olduğunu göstermektedir. Çevresel faktörlerin üstün zekalı bireylerin gelişimini ne derece etkilediği halen araştırılmaktadır.
Üstün zekalı bireyler hayatlarının pek çok alanında (akademik, sosyal ve duygusal) sorun yaşayabilmektedir. Bu sebeple üstün zekalı bireylerin erken yaşlarda fark edilmesi ve doğru yönlendirilmesi sahip oldukları potansiyeli doğru kullanmalarına yardımcı olacaktır.
Üstün zekalı çocuklara yönelik çalışmalar çoğunlukla ilkokulda başlamaktadır. Erken fark edilmemiş Üstün zekalı bir çocukta davranış ve uyum sorunları gözlenebilir. Çocuk enerjisini yanlış alana yönlendirebilir.
Çocuğun Üstün olduğu alan mutlaka parlatılmalıdır. Üstün zekalı çocuklar bilgiyi edinirken araştırmaya, sorgulamaya, analiz etmeye ve sentezlemeye ihtiyaç duyarlar. Yaşıtlarından farklı gelişim göstermeleri sebebiyle zaman zaman sosyal uyum güçlükleri ve duygusal sorunlar yaşarlar. Mükemmeliyetçilik sıklıkla gözlenir. Bu alanları desteklemeye yönelik bir uzman gözetiminde takip edilmeleri önemlidir.
Üstün Zekâ ve Özel Yetenek Nasıl Ölçülür ve Değerlendirilmesi Hangi Yollarla Yapılır?
Grup başarı testleri ve bireysel zeka testleri öğretmen kanaat ve gözlemleri değerlendirmede kullanılan ana yollardır. Bunun yanında aile bilgisi de önemlidir ki aileler üstün zekâ ve özel yeteneği bilmede %40-50 civarında başarıya sahiptir. En yaygın kullanılan bireysel testler; WİSC-4 Zekâ Testi, CAS Testi ve Nöropsikolojik Test Bataryaları’dır.
Üstün Zekâlı Çocukların Temel Özellikleri Nelerdir?
- Gelişimin birçok alanında yaşıtlarının ilerisinde olma
- Erken yürüme ve erken konuşma
- Zengin sözcük dağarcığına sahip olma ve beklenmedik cümleler kurma
- Keskin duyulara sahip olma
- Kendinden büyüklerle vakit geçirmekten, sohbet etmekten hoşlanma
- Erken olgunlaşma
- Güç ve koordinasyon gerektiren faaliyetlerde yaşıtlarına oranla hızlı olma
- Seslere karşı aşırı duyarlı olma
- Güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olma ve kolay kolay hasta olmama
- Erken dönemde alışılmışın dışında bir mizah anlayışına sahip olma
- Güçlü bir hafızaya sahip olma ve detayları kaçırmama
- Otorite ile sorun yaşama, otoriteyi sorgulama
- Grup baskısına karşı koyabilme
- Çok yönlü düşünebilme, olaylara farklı açılardan bakabilme, düşüncede esneklik
- Kendi kendine okuma yazma öğrenme
- Zihinden işlem yapabilme kapasitesinin yüksek olması
- Meraklı bir yapı sergileme, çevresindekileri sorularıyla bezdirme
- Yaparak yaşayarak öğrenmeye ilgi duyma
- Az uyuma
- Çevresinde olup bitenlere karşı yaşıtlarına oranla daha duyarlı olma
- Haksızlığa tahammül edememe, eşitliğe önem verme
- Belirlediği hedefe ulaşana kadar çaba gösterme
- Kendi görüşünün arkasında durma
- Farklı ilgi alanlarına sahip olma ve ilgi alanlarında çeşitlilik
- Bilgiyi sentezleme kapasitesinin yüksek olması
- Araştırma yapmayı sevme
- Lider ruhlu olma
- Yaşıtlarına oranla sağduyulu olma
- Kendini ifade etme becerilerinin yaşıtlarına oranla yüksek olması
- Kendi akranlarıyla ilişki kurmakta zorlanma
- Yaratıcı düşünme becerilerinin yüksek olması
- Hızlı düşünebilme
- Dikkat sürelerinin akranlarına oranla uzun olması
- Yüksek özgüvene sahip olma
- Hareketli bir yapıya sahip olma
- Mükemmeliyetçi olma
Uzman Klinik Psikolog
Deniz KURT