OYUN TERAPİSİ – Anadolujet Dergisi

ANADOLUJET Dergisi Nisan 2017 : Oyun Terapisi

Çocuğun ruh dünyasına giden en güvenilir yol oyun ve oyuncaklardır.

Terapi odasındaki oyuncağı eline aldı, ayağa kalktı, oyuncağa öfkeyle baktı ve duvara fırlattı. Yerden alıp tekrar duvara fırlattı. ”Artık öldün sen!” diye haykırdı ve oyuncağı kumun içine tamamen gömdü…  O günden sonra akşamları tuvalete rahatça gitmeye, geceleri tek başına yatmaya başladı. Çünkü duvara fırlattığı ve kuma gömdüğü oyuncak, çocuğun geceleri korktuğu hayaletti. Çocuk oyuncağı hayaletle özdeşleştirerek korkusunu açığa çıkarmış, duygusunu boşaltmış ve kendi korkusunu kendi başına yenmişti. Çocuk, usta bir psikolog gibi, kendini iyileştirmişti.

Yaşanan ruhsal acıların kelimelerle ifade edilmesi çocukluk çağında çok zordur. Bazen anlatamazlar, bazen de anlatmak istemezler. Oyun ve oyuncaklar çocukların duygularına tercüman olur. Bu nedenle çocuğun ruh dünyasına giden en güvenilir yol oyun ve oyuncaklardır. Çocuklar oyun yoluyla hayatı prova ederler. Bunu yaparken de son derece “sembolik” bir dil kullanırlar. Duygularını, düşüncelerini, travmalarını oyunlar vasıtasıyla açığa vururlar ve en önemlisi de yaşadıkları sorunlara karşı baş etme becerilerini yine oyunlar sayesinde geliştirirler.

Oyun Terapisinin Gelişimi

İlk kadın psikanalistlerden Melanie Klein 1919 yılında bugünkü oyun terapisinin temellerini attı. Oyunun iyileştirici etkisini ilk olarak kendi çocuklarında gözledi ve bunu sistematik olarak uygulamaya başladı. Bugüne kadar araştırma ve uygulamalarla zenginleşerek gelen oyun terapisi etkili terapi teknikleri içindeki yerini aldı. Yönlendirici ve yönlendirici olmayan (çocuk merkezli) iki modeli öne çıktı. Bunlardan farklı olarak ailelerin de katılımının sağlandığı “filial oyun terapi” adında başka bir model de mevcuttur.

Oyun Terapisi Hangi Sorunlarda Kullanılır?

3-11 yaş aralığı oyun terapisinin en etkili olduğu ve en çok kullanıldığı yaş aralığıdır. Oyun terapisi çocukların yaşadığı hemen hemen tüm duygusal ve psikolojik sorunlarda etkilidir. En çok kullanıldığı alanların başında ise şunlar gelir:

• Davranış sorunları (vurma, küfür, çalma vb.)
• Duygusal sorunlar (öfke, kıskançlık, kaygı, depresyon vb.)
• Özgüven, kendini ifade etme ve sosyal beceri sorunları
• Uyku, yemek ve tuvalet sorunları
• Okula başlama ve uyum sürecinde yaşanan sıkıntılar
• Güvenli bağlanma sorunları
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Çocukluk dönemi cinsel gelişim ile ilgili sorunlar
• Yas ve kayıp durumları
• Takıntı bozuklukları
• Anne-babanın boşanmasıyla oluşabilecek sorunlar
• Yaygın gelişimsel bozukluklar
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
• Öğrenme güçlüğünün desteklenmesi
• Gece korkuları

Evdeki Oyunlardan Farkı Nedir?

Evde, terapide ya da bahçede oynanan oyunun temel işlevi aynıdır. Çocuklar için oyun, yaşadıkları dünyayı, insan ilişkilerini prova ettikleri doğal bir iletişim yoludur.

Çocuk oyununun üç işlevi vardır:

1. Zihinsel gelişim
2. Fiziksel gelişim
3. Duygusal gelişim ve duygusal dışavurum

Deneyimli bir oyun terapisti ile oynanan oyun c şıkkına yani duygulara hizmet eder. Terapinin merkezinde çocuğun duyguları vardır. Terapist, çocuğun öncelikle varsa gizlediği ya da maskelediği duyguları dışa vurmasını sağlayacak zemini hazırlar. İyi hazırlanmış oyun terapisi odasında bulunan her nesne, her oyuncak çok iyi düşünülmüştür. Çocuğun kullandığı her nesne, her oyuncak not edilir. Çocuğun oyun oynarken çıkardığı sesler, her jesti, her mimiği titizlikle kayıt altına alınır ve analiz edilir. Tüm kayıt ve analizler ailelerle birlikte değerlendirilir.

Oyun Terapisine Ne Zaman Başlanmalı?

Çocuğun yaşadığı olaydan sonra terapiye ne kadar çabuk gelinirse, terapi süreci de o kadar kısa olur. Ancak bir travma söz konusu ise travmanın en az 10 gün geçmişte kalması ve devam eden veya tekrarlayan bir travma durumunun olmaması gerekir.

Oyun Terapisi Ne Kadar Sürer?

Oyun terapisinin bir seansı 30-45 dakika arasında sürer. Terapi süreci ise çocuğun yaşadığı sıkıntının içeriğine, yapısına, derinliğine ve etkisine bağlı olarak bir aydan bir yıla kadar devam edebilir. Uluslararası Oyun Terapisi Organizasyonu’nun (PTI) yaptığı son bilimsel çalışmalar, oyun terapisinin psikolojik sorunlar ve belirtiler üzerinde yüzde 71 oranında olumlu değişim sağladığını gösteriyor.

Oyun Odasında Ne Tür Oyuncaklar Vardır?

Aile figürleri, altın paralar, anahtar, battaniye (bebekler için), arabalar, asker, bıçak, biberon, kutu boya, dinozor, doktor çantası, fener, hayvanlar, silah, kukla, kum havuzu, masa oyunları, müzik çantası, oyuncak bebekler, uçak, ambulans, polis arabası, itfaiye aracı vb. oyuncaklar oyun terapisinde kullanılan başlıca oyuncaklardır.

Çocuğumla oyun oynarken acaba ben nelere dikkat etmeliyim?

Bu şekilde düşünen ebeveynler için de önerilerimiz var:

• Anne-baba ile oyun oynamak, çocuk için hayat boyunca anlamını ve değerini koruyacak en keyifli aktivitedir.
• Ne kadar az müdahale ederseniz oynanan oyun o kadar etkilidir.
• Çünkü müdahale olursa çocuk duygusunu ifade etmez.
• Oyunun hızını ve süresini çocuğa göre ayarlayın.
• Anne-babanın sıkılmasını, isteksizliğini çocuk hisseder. Bu durumda oyun baskı aracına dönüşebilir. Olabildiğince eğlenceli olun.
• Çocuk gelişimine katkısı olmayan her oyuncak “fazla” ve zararlıdır.
• Çocuğun kalbine giden en güzel yol oyundan geçer.

---