ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU
En bilinen tanımıyla öfke; kişinin bir tür tehdit saldırı ve engelleme hissettiği, olumsuz bir durumda, fizyolojik belirtilerin de eşlik edebileceği bir tür duygudur.
Hayatın günlük akışından farklı durum ve olaylarla karşılaşırız. Böyle zamanlarda farklı duygusal ve davranışsal tepkiler geliştiririz. Öfke de bu bahsettiğimiz duygusal tepkilerden birisidir. Başta bize sağlıksız, olumsuz bir durumu çağrıştırıyor olsa da sevgi, şaşkınlık, neşe, hüzün beklenen bir duygudur.
Kontrol edilebilen öfke sağlıklıdır. Yoğun yaşanan, hayatımız ya da bir başkasının hayatı için tehdit oluşturan öfke ise kesinlikle destek gerektirmektedir.
Öfke kontrol bozukluğu; öfkenin kontrolünü sağlayamama, öfkenin saldırganlık şeklinde davranışa dönüşmesi, kişinin veya çevresini, fiziksel ya da duygusal olarak etkileyen bir dürtü kontrol bozukluğudur.
Temelde sorun öfke değil öfkenin ifadesidir. Öfke problemi bir sinirlenme tepkisi değildir. İletişimi, düşünmeyi, davranışları etkisi altına alan, kontrol kaybettiren, pişmanlıkla devam edebilen bir süreçtir.
ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU NEDENLERİ
-Çocukluk travmaları (taciz/tecavüz, şiddet, boşanma, ebeveyn kaybı)
-Dışlanmışlık hissi
-Beynin yapısından kaynaklanan faktörler (epilepsi, travmatik beyin yaralanmaları)
-Eşlik eden diğer ruh sağlığı sorunları
-Öfke sorunu yaşayan ebeveyn ya da birincil bakım veren
gibi nedenlerle ortaya çıkabilen öfke sorunu; kişinin hem duygusal, hem sosyal yaşantısı için bir tehdit unsurudur.
Öfkenin fizyolojisi incelendiğinde; öfke vücutta belli etkiler yaratır. Vücut tehdit, saldırı ve engellenme gibi duygulardan herhangi birini hissettiğinde; sinir sistemi kortizol ve adrenalin hormonu salınımı yapar. Bu hormonlar bedende; kalp çarpıntısı, hızlı kan akışı, düzensiz nefes alıp verme, terleme gibi kendini gösterebilir. Sinir sistemimizin verdiği bir alarm tepkisidir. Savaş-kaç mekanizması olarak da nitelendirilir.
ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Öfke duygusunu hissediyor olmanız, tepkilerinizin bazı durumlarda daha yüksek olması, bazı dönemlerde daha çabuk sinirleniyor olmanız, öfke kontrol bozukluğu tanısı almanız için yeterli değildir.
Öfke kontrol bozukluğu; ani öfke patlamaları, yoğun kızgınlık ve sinirlilik ve buna bağlı olarak fiziksel duygusal ve sosyal zarar görme veya çevrenin zarar görmesine neden olma şeklinde kendini gösterir. Kişi kontrolü kaybetmiş hissedebilir, çevre tarafından da kontrol edilmesi güç tepkiler sergileyebilir.
Kişi öfke atağına bedensel bazı değişiklikler de eşlik edebilir. Kalp çarpıntısı/sıkışması, tansiyon yükselmesi, vücutta karıncalanma/titreme, kulakta uğultu, terleme en sık rastlanan bedensel belirtilerdir.
ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU TERAPİSİ
Öfke duygusunun davranışsal olarak zarar veriyor oluşunun önüne geçemiyorsanız, destek almanız gereklidir. Öfkenin şiddeti, geçmişi, nedenleri gibi etkiler tedavi sürecini şekillendirirdir. Bazı durumlarda psikoterapi yeterli olurken, bazen de ilaç desteği alınarak psikoterapi uygulanabilir.
Tedaviye yönelik özveri gösterildiğinde ve sosyal destek sağlandığında, süreç hızlanmaktadır.
Unutulmamalıdır ki; öfke kontrol bozukluğu tedavi edilirken amaç; öfke duygusunu tamamen yok etmek değil, makul ve kontrol edilebilir seviyede tutulmasıdır.
Uzman Klinik Psikolog
Canan AKAR
ÖFKE SORUNU HAKKINDA VİDEOLARIMIZ