Kardeş kıskançlığı, kökleri Habil ile Kabil’e kadar uzanan en kuvvetli duygulardan biridir. Peki ama kardeşler birbirini neden kıskanır? Temel sebeplerden biri kaybetme korkusudur. Özellikle de annenin ilgi ve sevgisini kaybetme korkusu… Bu açıdan bakıldığında hemen her çocuğun bu duyguyu farklı yoğunluklarda da olsa hissetme ihtimali vardır. Anne Karnında Kıskançlık Kardeş kıskançlığı çocukta kendini annenin hamilelik dönemlerinde bile gösterebilir. Ağabey ya da abla adayı çocukta ilk kıskançlık belirtileri, ebeveynin henüz doğmamış çocuğa hiç farkında olmadan aşırı ilgi göstermesiyle başlar. Doğum anında annenin zarar görebileceği düşüncesi de çocukta kıskançlık duygusunun uyanmasında önemli rol oynar. Bir kardeşin gelmesi evdeki tüm dengeleri değiştirir. Annenin yeni doğan bebeğe bakmak zorunda olması, büyük çocuğa ayrılan zamanın doğal olarak azalmasına yol açar. Eve gelen gidenlerin artması, ilginin bebeğe yönelmesi, tüm düzeninin değişmesi çocuğun bazı duyguları daha yoğun tatmasına neden olur. Çocuğun ilgi çekmek için tuhaf, beklenmeyen davranışlar sergilemesi, ani duygusal değişimler yaşaması, içine kapanması, çabuk öfkelenmesi, inat etmesi, bebeği abartılı bir biçimde sevmesi de en sık gözlenen kıskançlık belirtileri arasındadır. Ne Zaman Destek Alınmalı? Yeni bir kardeş geldikten sonra çocukta, aşağıdaki davranışlardan biri ya da birkaçı başlarsa mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır.
- Alt ıslatma
- Tuvalet ihtiyacını haber vermeme
- Sürekli seyreden bebeksi davranışlar
- Bebeğe zarar verme
- Uzun süreli içe kapanma
- Kekemelik ve konuşma sorunları • Ders başarısında ani düşüş • Yoğun dikkat sorunları • Vurma, eşyalara zarar verme
- Yoğun inatçılık
Doğru Zannedilen Yanlışlar
- Doğacak bebek için hediyelerin ya da oyuncakların anne daha hamilelik dönemindeyken alınması sıkça yapılan yanlışların başında gelir.
- Çocuğunuz önceden alışsın diye hamilelik döneminde sürekli bebekten bahsedilmesi kıskançlığın ortaya çıkmasına neden olur.
- Doğum sürecinde çocuğu hastaneden uzaklaştırmak, yapılan önemli yanlışlardan biridir. Çocuk dışlandığını hisseder.
- Büyük diye oyuncaklarını ve eşyalarını paylaşmaya zorlamak, çocuğun kendisini değersiz hissetmesine neden olur. Kardeşler kendi aralarında paylaşmayı doğal yollardan öğrenecektir.
- Zarar verebilir endişesiyle küçük olanı sevdirmemek, ona dokunmasına engel olmak yapılan en büyük yanlışlardan biridir. Özellikle bu yaklaşım kıskançlığın yıkıcı boyutta hissedilmesine neden olur.
- Sürekli “Sen büyüksün, sen ağabeysin, sen ablasın.” demek çocukta suçluluk hissi uyandırır; büyüklüğün kötü bir şey olduğunu düşünerek bebeksi ya da agresif davranışlara yönelebilir.
- Büyük kıskanmasın diye küçüğün haksız bir şekilde eleştirilmesi yanlıştır.
Kardeş Kıskançlığıyla Nasıl Başa Çıkılır?
- Kıskançlığa müdahale etmeye ve onu yönetmeye hamilelik sürecinde başlanmalı. Annenin geçireceği evreler, hastane süreci, doğum ve sonrası çocuğa iyice anlatılmalı ki o da “Kardeşim yüzünden annem zarar görüyor” diye düşünmesin.
- Bebek ne aşırı korunmalı ne de ihmal edilmeli. Bu dönemde özellikle babalara önemli görevler düşer. Babanın büyük çocukla daha fazla ilgilenmesi, oynaması daha az kıskançlık duyulmasını sağlar.
- Büyük çocukla aynı odada uyuyorsanız doğumla birlikte onu hemen başka odaya göndermeyin. Kreşe gitmiyorsa, kardeş gelir gelmez hemen kreşe başlatmayın. Biraz zaman geçmesini bekleyin; aksi takdirde çocuk “istenilmediğini” düşünür.
- Her sorunda araya girmeniz birinin diğerinin kayrıldığını düşünmesine neden olur. Kardeşler arasındaki küçük çekişmelere müdahale etmeyin ki sorunu aralarında çözmeyi öğrensinler.
- Birbirlerine zarar verecek şekilde kavga ederlerse onları ayırın ve “Kim başlattı?” diye sormayın.
- Ne olursa olsun kıyaslama ve karşılaştırma yapmayın. “Seni de onun kadar seviyoruz” cümlesinde bile bir kıyaslama vardır.
- Büyüğün giysilerini ya da oyuncaklarını “artık nasıl olsa kullanmıyor” diye düşünerek küçüğe hemen vermeyin. Müsaade isteyin, vermezse anlayışla karşılayın. İzin almadan verilen eşyalar ciddi sorunlara sebep olur.
- Eşya ve oyuncak alımında eşit davranmak zordur ama olabildiğince adil olmaya çalışın.
- Ne kadar çok etkinlik birlikte yapılırsa, ne kadar sık oyun oynanırsa çocuklar birbirine o kadar yakınlaşır. Paylaşımlarını ve birbirlerine yardımlarını artırabileceğiniz ortamlar sağlamaya çalışmanız, kıskançlık duygularını azaltacağı gibi kardeşlik bağlarını da güçlendirecektir.
- Zorlandığınız durumlarda mutlaka bir uzmandan yardım alın.
