Dürtü Kontrol Bozukluğu Nedir?
‘Dürtü’ canlıyı tepki vermeye yönlendiren duygu kaynaklı bir gerilimdir. Beynimizde bu gerilimi, sonuçlarını, zararlarını fark edip engelleyen ‘dürtü Kontrol merkezi’ mevcuttur. Dürtü kontrol bozukluğu olan kişiler olumsuz etkileri bilmelerine rağmen eyleme karşı koyamazlar. Eylem gerçekleştiği sırada durumdan haz alınır. Sonrasında pişmanlık yaşanır.
Çeşitleri;
- Tikotillomani (saç yolma eylemi)
- Kleptomani (çalma eylemi)
- Piromani (yangın çıkarma eylemi)
- Patolojik kumar oynama eylemi
- Kompulsif alışveriş eylemi
- Aralıklı patlayıcı bozukluk (kişiye veya nesnelere aralıklı olarak saldırma eylemi)
Dürtü Kontrol Bozukluğu Belirtileri
Bu kişilerde eylem öncesi, eylem sırası ve eylem sonrasında oluşan etkiler aşağıda sıralanmıştır;
- Eylem öncesi artan gerginlik ve uyarılma
- Eyleme karşı koyamama
- Eylem gerçekleşirken haz alma
- Eylem sonrası pişmanlık ve suçluluk
Dürtü kontrol bozukluğu bir tür eyleme bağımlılık olarak adlandırılabilir. Kişiye farklı bağımlılıklar eşlik ediyorsa (alkol, uyuşturucu) süreç çok daha sancılı hale gelebilir. Bağımlılıklara yönelik iradenin zayıf olması beklenir.
Dürtü Kontrol Bozukluğu Nedenleri
Dürtü-kontrolü bozuklukları farklı nedenlerle oluşabilir. Biyolojik, çevresel, genetik, hormonsal pek çok etki hastalığın oluşmasında etkili olabilir.
Kaygı sorunları, yeme bozuklukları, uyku bozuklukları, en yaygın psikolojik kökenli rahatsızlıklar eş tanı alabilir. Yine beyin yaralanmaları alkol ve madde kötüye kullanımı gibi durumlar da sıkça eşlik etmektedir.
Dürtü Kontrol Bozukluğu Terapisi
Bu bozukluklar sıklıkla farklı psikolojik rahatsızlıklar ile eş tanı aldığı için tedavi planı değişiklik gösterir. Genellikle psikoterapi ve ilaç ya da yalnızca psikoterapi sürecin çözülmesini sağlamaktadır. Bilişsel davranışçı terapilerin etkinliği kanıtlanmıştır. Bu yolla birey davranışa yönelik farkındalık kazanır, eyleme karşı koyduğundaki etkiye uzman kontrolünde maruz bırakılır. Kimi zaman sürece antidepresanlar eşlik edebilir.
Çocuk/ergen yaşlarda sorunun fark edilmesi ve tedaviye başlanması, tedavi süresinin kısalmasında etkilidir. Yine erken tanı ve tedavide süreç birey açısından daha az yıpratıcıdır. Sosyal ilişkilerin etkilenmesi en aza indirilebilir.
Uzman Klinik Psikolog
Canan AKAR
ERGENLİK DÖNEMİYLE ALAKALI VİDEOLARIMIZ
Bu konuyla ilgili olarak dikkat eksikliği sayfamıza da göz atmak isteyebilirsiniz.