Disleksili Öğrencilerin Eğitim Hayatını Kolaylaştıracak Tavsiyeler
Disleksili öğrencilerin çoğu “baykuş” tipidir, yani en iyi gece öğrenirler. Sabah 10’dan önce zihinsel faaliyetler gerektiren çalışmalar onlara çok zor gelir. Daha az görülen tip ise “horoz”lardır. Genelde erken saatlerde daha verimlidirler. Öğrenme mutlaka öğrencinin bireysel ihtiyaçlarının üzerinde inşa edilmelidir.
İnsanların öğrenme için tercih ettikleri algı kanalları farklı olabilir ve bu tercihler yaptıkları işe göre de değişebilir. Bu nedenle insanları öğrenme tiplerine göre sınıflamak yanlıştır
(görsel öğrenici, işitsel öğrenici gibi). Disleksili öğrencilerde her kanal kullanılmalıdır. 3 temel kanal vardır.
Görsel
Beyinde en çok yer kaplayan öğrenme biçimi görerek öğrenmedir. Grafikler ve şemalar gibi görsel verileri, kitaplardaki görsel içeriklerin bulunduğu kısımları ve gösterim yönteminin kullanıldığı dersleri tercih ederler. Okuma yaparken diyalogları düşünmek yerine görüntüleri zihinlerinde canlandırmayı tercih ederler.
Bu kişiler en iyi görsel uyaranların kullanılması ile öğrenirler. Gösteriler ve resimli aktiviteler ile daha iyi çalışabilirler. Zihin haritaları, kısa notlar ve renkli kalemlerle önemli bilgilerin altının çizilmesi, bilginin zihinde kalıcılığını artırdığından, bu yöntemleri kullanmaları yararlı olacaktır.
İşitsel
İşitsel öğrenenler, bilgiyi işitsel işlem sürecinden geçirdikten sonra kullanmayı tercih ederler. Yeni bir dile hızlı bir şekilde uyum gösterebilirler. Genellikle konuşkanlardır ve sesli düşünmeye ihtiyaç duyarlar. Müzikten hoşlanırlar, şarkıların sözlerini ve insanlarla yaptıkları konuşmaları kolaylıkla hatırlarlar. Bir kişinin görünüşünü hatırlama ihtimalleri aynı kişinin ismini hatırlama ihtimallerinden çok daha düşüktür.
Bu kişiler için bilginin işitsel olarak sunulması ve işitsel işlem sürecinden geçerek öğrenilmesi önemlidir. Bu da dersi ya da yönergeleri dinlemek ve tartışmalara katılarak olabilir. Öğrenme, ses kasetlerini dinleyerek ya da başkalarına konuyu anlatarak kolaylaştırılabilir. Okuma bu grup için genellikle önemlidir.
Kinestetik
Öğrencinin dokunarak, hareket ederek ve yaparak‐yaşayarak en iyi şeklide öğrendiği kinestetik öğrenmedir. Bu kategorideki bireyler fiziksel aktivitelerden ve el işlerinden hoşlanırlar, malzemeyi ya da herhangi bir aleti kutusundan önce çıkarmayı ve evirip çevirerek ne olduğunu anlamayı en sonunda ise yönergeyi okumayı tercih ederler ve uzun konuşmaların ortasında oturup kalmaktan hiç hoşlanmazlar.
Dinleme/Konuşma ya da kâğıt üzerindeki faaliyetler yerine fiziksel bir aktivite sunmak disleksisi olan öğrenciler için daha çok tercih edilmelidir. Aktif katılımlı, uygulamalı faaliyetlerin yararı olur, ancak fiziksel aktivite içeren molalar da verilmelidir. Notları tekrar yazdırmak fiziksel bir birleşen ve öğrenmenin görsel bir parçası olarak da kabul edilebilir.
Algılama için ne kadar çok kanal kullanılırsa o kadar iyidir.
Duyarsam, unuturum
Görürsem, hatırlarım
Yaparsam, anlarım
Konfiçyüs
Her öğrenci onların kendilerine özel olan öğrenme tarzlarına, güçlü ve zayıf yönlerine göre öğretilmelidir.
Arka Plan
Disleksisi olan bireylerin çoğu arka planda kullanılan beyaz renkle ilgili sıkıntı yaşarlar, doğru okumalarına engel olur. Bu yüzden arka planda daha az baskın renkleri tercih ederler.
Kâğıtlar:
Renkli kâğıtlar kullanın
Notlarınızı parlak beyaz olmayan bir not defterine alın.
Çıktılarınızı renkli kâğıtta alın.
Kitabın önemli bölümlerini renkli kâğıda fotokopi çektirin.
Yazı Biçimi
Times New Roman – Genellikle kitaplarda kullanılan yazı türü
Arial – Bilgisayar için en uygun gözüken yazı türü, çünkü ekranda fazla dağılmaz
Comic Sans- Disleksili öğrenciler çoğu bu yazı tipinin daha kolay okunduğunu belirtmektedir.
Yazı Tipi Boyutu
Bu yazı 10 puntodur, daha çok gençlere uygun yazı tipi boyutudur.
Bu yazı 12 puntodur ve daha büyük ya da küçük boyutlara göre okuması kolaydır.
Bu 14 puntodur, bazıları bu boyutu daha okunabilir bulmaktadır. Disleksili öğrencilerin en sevdiği yazı boyutudur.
Yazı Tipi Rengi
Ancak arka plan rengi ile yazı tipi rengi arasındaki kontrast/zıtlık da en az onun kadar önemlidir. Bazı renk bileşimleri çoğu insan için okuması imkânsız gözükse de Disleksili bireyler tarafından daha kolay okunabilmektedir. Örneğin çoğu insan kırmızı arka plan üzerine mavi yazıyı okunası güç bulabilir, ancak bazı Disleksili bireyler bu renk kombinasyonunu diğerlerine göre çok daha fazla tercih etmektedirler.
Kavram Haritası Kullanmak
Kavram haritası nasıl yapılır‐ Kolay tarif
Kâğıdınızı yatay olarak kullanın.
Merkeze bir görüntü ya da düşünce yerleştirerek başlayın. Merkezden kollar uzatarak alt başlıklar oluşturun.
Resimler kullanın. Resim kullanmak 100 kelime yazmaktan iyidir.
Çizgilerle birbirine bağlı kutular kullanın ya da daha açık olmasını isterseniz çizgilerin üzerine kelimeler yazabilirsiniz.
Örnek Kavram Haritası
Kodlamak ve öneme göre sıralamak için renkler kullanın.
Bağlantıları anlamak için hiyerarşi gibi farklı görseller kullanın.
Disleksisi olan bireyler için görsel kavram haritalarını kullanmak idealdir. Ne kadar az yazı olursa onlara o kadar yardım etmiş olursunuz.
Şunu unutmayın ki ilerleme çok hızlı olmayacaktır. Disleksisi olan bir öğrenciyle başarılı bir öğrenme sürecinin sırrı yapılandırma, sıralı ilerleme, çoklu duyu kullanma ve öğrenileni tekrar etmedir.
- Basitten başlayın, öğrenci düşünceleri söylerken sizde onları küçük kâğıtlara yazın.
- Düşünceleri masaya koyun, gruplara ayırın, grupları çizgilerle bağlayarak bağlantılar oluşturarak bilişsel haritalama yapın.
- Yapı oluştuğunda bunu tek bir kâğıda geçirin ve bağlantıları oluşturun.
- Bağlantıları koyun ve çizimleri ekleyin.
- Çizimler sadece kelime kullanmamak anlamına gelmez aynı zamanda hatırlaması da kolaydır.
Unutmayın zihin haritası tamamlandığında, hala zihin haritasıdır. Bu yüzeysel bir kompozisyon anlamına gelmektedir, 2 boyutlu resim değil.
Kaynak : Şimşek, R. “Dikkat Eksikliği Tedavisinde Yeni Yaklaşımlar”, 2014, İstanbul,