Öfke tanımlanan 7 temel duygudan birisidir. “Genetik olarak gelen öfke doğumdan ölüme kadar hissedeceğimiz duygulardan birisidir” diyen evlilik ve Çocuk Terapisti Uzman Psikolog Ramazan Şimşek, çocuklarda öfke yönetimi için en önemli 5 adımı anlattı.
Öfke, kontrolden çıkınca saldırganlığa yani çevredeki eşyalara ve insanlara zarar vermeye neden olur. 0-3 yaşa döneminde geliştirilmesi gereken en önemli becerilerden birisi de öfke yönetimidir.
0-3 yaş aralığındaki ortaya çıkan öfke ve saldırganca davranışlarda farklı bir yol izlemek gerekir. Bu dönemde öfkeli çocuğa hiç müdahale etmeyin. Kendine ya da başkasına zarar vereceği eşyaları alın, olabildiğince sakin kalın ve kendi kendine yatışmasını bekleyin. 3 yaşından sonra yaklaşımlarımız farklı bir boyuta geçmeli. Öfkesini yönetmeyi öğrenen çocuk güçlü olmayı da öğrenir.
Öfke yönetimi için 5 temel adım
Sakin model olun: En önemli adımdır. Bir yetişkin olarak mutlaka sizi öfkelendirecek olaylarla karşılaşacaksınız. Buradaki tavrınız ve yaklaşımınız çocuklarınıza örnek olmak açısından önemli bir fırsattır. Öfkenizi sözel olarak ifade edin “Beklediğim ödememin yatmaması beni çok öfkelendirdi” deyin. Siz sakin kalmayı becerirseniz çocuğunuz da sizi model alacaktır.
Yer değiştirme: Öfke bulaşıcıdır. Çocuğunuz öfkelendiğinde iletişime geçmeyin. Mutlaka başka bir odaya geçin. Sakinleştiği zaman iletişime geçeceğinizi söyleyin. Eğer kötü söz söyler ya da size fiziksel müdahale de bulunursa kaç yaşındaysa o kadar dakika güvenli bir odada beklemesini söyleyin.
Sağlıklı ifade etmesini sağlayın: Kişilere ve eşyalara zarar vermeden, çığlık atabilir, kendini sıkabilir, ağlayabilir, bir boks torbasına ya da bir yastığa vurabilir. Bunlar öfkenin sağlıklı bir şekilde dışa vurulmasını sağlar.
Duyguları tanımasını sağlayın: Duygular yaşandığında yüzümüzün aldığı halleri bir kartona çizin ve evin görülecek bir yerine asın. İsterseniz onun resimlerini çekip asabilirsiniz. Duygularımızı tanımayı öğretin ve bir duygu yaşadığında bize göstermesini isteyin. Çocuğun duygusal zekâsını geliştirecek bu çalışma aynı zamanda son derece eğlencelidir.
Sakinleşme tekniklerini öğretin: “3 + 10” tekniği çocukların sakinleşmesi için son derece etkili bir yöntemdir. Bunun için önce öfke öncesi bedenimizin verdiği sinyalleri çocuğa anlatın. Yüz ifademizin değişmesi, yumruk sıkmak, burundan hızlı hızlı nefes almak gibi davranışların öfke öncesi sinyaller olduğunu ve bunları hissedince 3+10 tekniğini uygulamamız gerektiğini uygulayarak gösterin. 3 derin nefes alıp vermek ilk aşamadır. 3 kez olabildiğince yavaş ve uzun nefes alıp, olabildiğince yavaş ve uzun verin.
Yürüyen bir merdivenin ya da asansörün inip çıkmasını örnek vererek anlatmak onların daha kolay anlatmasını sağlayacaktır. Bunu yaptıktan sonra yavaşça 1’den 10’a kadar yavaşça sayması gerektiğini öğretin. Bu uygulamayı yazarak ya da çizerek evin birkaç yerine asın. Uygulamayı öğrenen çocuğun kendini kolayca sakinleştirebildiğini göreceksiniz.